Plakkaten

Het molesteren van degenen die de steden met voedsel bevoorraden, of het plunderen van winkels en huizen wordt met de dood gestraft. Bedreigde leveranciers mogen in zelfverdediging hun belagers doden. De burgerij dient de overheid bij het bestrijden van rellen bij te staan, op straffe van een boete van honderd patakons. Zij moeten oproerkraaiers aanhouden en ze overleveren aan de rechterlijke officieren om ze in verzekerde bewaring te stellen. Indien arrestanten daarbij om het leven komen, zullen de burgers niet worden vervolgd. Ouders zijn verantwoordelijk voor het gedrag van hun kinderen, meesters voor dat van hun knechten. Eventuele opgelegde boetes zijn onmiddellijk invorderbaar krachtens deze verordening. Bezwaren zullen niet worden behandeld, tenzij na namptissement van de te verbeuren penningen. Aanzetten tot oproer kan worden gestraft met geseling, een brandmerk of de doodstraf. Militaire commandanten moeten de burgerlijke overheden hulp bieden bij het beteugelen van de onlusten. Op het platteland gelden dezelfde maatregelen. Bovendien moeten er extra wachtdiensten worden georganiseerd. Naast de gebruikelijke voorzieningen tegen vagebonden, moet een patrouille de dorpskern bewaken en een andere de rand van het dorp. Rechters en magistraten worden vermaand zo snel mogelijk recht te doen en niet af te wijken van de straffen der plakkaten.

Ambtenaren die een inkomen trekken ten laste van de domeinen mogen maximaal tweederde van hun salaris "assigneren" op hun crediteuren. Assignaties voor een groter deel van hun salaris moeten door de rentmeesters die met de betaling zijn belast worden genegeerd. Hetzelfde geldt voor sententies en decreten van willige condemnatie waarbij een te groot deel van het salaris aan een ander wordt toebedeeld.

De strafbepalingen van het plakkaat van 24 maart 1562 (PB 2.353) worden opnieuw afgekondigd. Kerkrovers zullen levend worden geradbraakt en verbrand. Hetzelfde lot ondergaan hun medeplichtigen, helers en helpers. Zilversmeden mogen geen gewijde vaten en dergelijke aankopen zonder het adres van hun leverancier te noteren. Eenzelfde gebod geldt voor klerenkopers als zij kazuifels en paramenten aankopen. Op de ingezetenen rust de plicht om zodra de alarmklok geluid wordt te hoop te lopen, om de kerkrovers aan te houden. Tot twee uur gaans in de omtrek moeten de rechterlijke officieren en wethouders de grote wegen doen afsluiten om voortvluchtige rovers aan te houden. Arrestanten mogen alleen op uitdrukkelijk bevel van de magistraat van de plaats waar het delict is gepleegd worden los gelaten. (?1713-10-23) en (?1719-09-23) moeten strikt worden nageleefd.

De hertog van Aremberg, bevelhebber van de troepen in de Zuidelijke Nederlanden, krijgt volmacht om officieren uit te zenden om nieuwe soldaten aan te werven. De wervingsofficieren moeten zijn voorzien van een commissie, ondertekend door de hertog en de secretaris van staat en oorlog.

De uitvoer van paarden en veulens wordt verboden op straffe van confiscatie en een boete van driehonderd gulden per paard. De verkoop van paarden aan buitenlandse kooplieden is verboden. Onderdanen van Hare Majesteit die na publicatie van deze verordening hun paard verkopen, moeten desgewenst de koper bekend maken, op straffe als boven. Overtredingen kunnen tot twee jaar na dato worden vervolgd.

Bij wijze van represaille voor een gelijksoortig Frans verbod, gepubliceerd 23 januari 1742, wordt het Franse onderdanen verboden anders dan met in de Oostenrijkse Nederlanden gehuurde paarden en koetsen in de Nederlanden te reizen, op straffe van de verbeurte van paarden en karossen.

De burgerij dient alle militairen in dienst van Hare Majesteit of van haar bondgenoten vriendelijk te bejegenen. Men moet zich onthouden van inmenging in de onderlinge ruzies van militairen en deze niet aanmoedigen. Indien burgers zelf onheus bejegend worden door soldaten, dan moeten zij zich van feitelijkheden onthouden. Zij kunnen hun klachten deponeren bij de rechterlijke officieren, die daarvan de militaire commandant op de hoogte moeten stellen. Slechts deze laatste is bevoegd tot het straffen van de schuldigen. (?1734-03-24) terzake van het dragen van verboden wapens moet strikt worden nageleefd. Wie in een gevecht met militairen een vuurwapen gebruikt, riskeert de doodstraf. Eventuele ongeregeldheden moeten onverwijld ter kennis gebracht worden van de burgerlijke en militaire overheid. Het houden van oproerige toespraken wordt gestraft met vijfhonderd patakons boete of arbitraire straffen, al naar gelang van de omstandigheden.

Wegens schaarste wordt de verkoop van wol anders dan op de geprivilegieerde markten verboden. Wol die voor uitvoer is bestemd moet zijn voorzien van het certificaat van zo'n markt. Deze verklaring moet op het grenskantoor van in- en uitgaande rechten worden voorzien van een visum, op straffe van confiscatie. Contracten van koop of geantecipeerde koop worden nietig verklaard.

Alle soldaten, gedeserteerd uit de Duitse of nationale regimenten in de Oostenrijkse Nederlanden, wordt amnestie beloofd, indien zij zich voor 1 juli weer melden bij hun regiment. Indien zij dienst wensen te nemen bij een ander regiment, dan mogen zij dat kenbaar maken.

Hare Majesteit verbiedt aan haar stadhouders, de onderheren en andere personen die ambtshalve tot de collatie van ambten bevoegd zijn en aan diegenen die ten behoeve van een ander afstand doen van hun ambt, daarvoor enige contraprestatie te bedingen. Ambten, in weerwil van dit verbod vergeven, worden geacht vacant te zijn en zullen voor de gelegenheid worden vergeven door Hare Majesteit. Overtreders worden gestraft met verlies van al hun functies en van het recht ooit nog enig ambt te bekleden. Zij betalen een boete van viermaal het gegeven of ontvangen bedrag. Bemiddelaars riskeren dezelfde straffen. In de commissiebrieven moet een eed "van niet te hebben gegeven" worden opgenomen. De eed moet binnen één maand worden afgelegd in handen van de committent. Ten bewijze daarvan dient de benoemingsakte, alsmede het formulier van de afgelegde eed, te worden geregistreerd ter griffie van het provinciaal hof en van de subalterne rechtbank van het ressort. Zolang deze formaliteiten niet zijn vervuld riskeert de nieuwbakken ambtenaar een boete wegens het ongeoorloofd uitoefenen van zijn functie. De raden-fiscaal zien toe op de naleving van deze regels. De griffiers der provinciale hoven dienen speciale commissieboeken aan te leggen.* De commissies van alle ambtenaren van politie en justitie en van domeinen en financiën moeten er worden geregistreerd. De verordening van 2 mei 1626 (?1734-02-16) blijft van kracht, voor zover ze niet door de onderhavige is gewijzigd.

Het plakkaat tarifeert lichte en geschroeide dukaten, omdat het in de huidige conjunctuur niet mogelijk is deze munten geheel en al uit de circulatie te verwijderen. De waarde in wisselgeld wordt verminderd naar verhouding van het verminderde gewicht der dukaten. De tolerantie van twee azen komt tijdelijk te vervallen.

In verband met een epizoötie in Zeeland wordt de invoer van hoornvee uit de Republiek verboden. In weerwil van het verbod ingevoerd vee zal als vermoedelijk besmet worden afgemaakt en met huid en haar worden begraven. De importeur en de afnemer van dergelijk vee riskeren arbitraire lijfstraf. De invoer van huiden en vlees wordt eveneens verboden, op straffe van vernietiging, confiscatie van transportmiddelen en arbitraire correctie.

(?1742-04-10) ten vervolge, wordt medegedeeld dat de formaliteit van het beleefdheidshalve verwittigen van de bisschop van een op handen zijnde verwijdering van een misdadiger uit een immuniteitsgebied, de voorlopige aanhouding van de delinquent niet in de weg mag staan. Indien er enige kans op ontsnapping bestaat, moet de boosdoener derhalve eerst worden aangehouden.

(?1753-09-15) ten vervolge, wordt bepaald dat brieven van amortisatie binnen twee weken na expeditie door de belanghebbende geestelijke instellingen ter griffie moeten worden gelicht. Indien deze termijn wordt overschreden, moeten de goederen worden verkocht, op straffe van confiscatie. Eventuele requesten naar aanleiding van verleende brieven van amortisatie moeten binnen zes weken worden ingediend. Geamortiseerde goederen blijven onderworpen aan publieke lasten. Heerlijke rechten, leenrechten, cijnsgeldingen, pontpenningen en dergelijke moeten door de rechtverkrijgende om de veertig jaar, in twee twintigjaarlijkse termijnen, worden voldaan, tenzij het lokale gebruik anders voorschrijft.

De verordening heeft tot doel het rendement van de verpande domeinen te vergroten. Gedurende drie maanden worden de huidige pandhouders in de gelegenheid gesteld in het genot van het verpande domein te blijven, door naar rato van de duur van de verpanding een extra bedrag te fourneren, variërend van 1/6 tot 1/10 van de oorspronkelijke pandsom. Indien zij van die gelegenheid geen gebruik maken, zal de Raad van Financiën de pandsom inlossen en het goed vervolgens opnieuw uitgeven aan de hoogste inschrijver. Men kan nu reeds inschrijven op de domeinen van zijn voorkeur, in de hoop dat de huidige pandhouder niet op de propositie ingaat. Toewijzing volgt na het verstrijken van het trimester.

Deserteurs, die zich vóór 1 juni weer naar hun regiment begeven en die reeds voor 15 februari 1761 waren gedeserteerd, wordt amnestie beloofd. Zij moeten alleen onder ede beloven niet meer opnieuw te zullen deserteren. Na 1 juni zullen de straffen der militaire artikelbrieven weer onverminderd worden toegepast.

De bepalingen van (?1753-09-15) worden nadrukkelijk ook van toepassing verklaard voor gemeenten en andere niet-geestelijke lichamen.

Indien de burgerlijke rechter zich genoodzaakt ziet een militair als getuige te horen, moet hij zich middels een requisitoriaalbrief wenden tot de competente militaire rechter. De militaire getuige dient te worden gehoord in aanwezigheid van de auditeur van zijn regiment, of anders in aanwezigheid van de auditeur-generaal. Van deze formaliteit moet aantekening worden gehouden in het procesverbaal. De auditeur is tot geheimhouding verplicht. Indien de militaire rechter zich genoodzaakt ziet een burger als getuige te horen, dan dient dat op overeenkomstige wijze te geschieden in aanwezigheid van de daartoe verzochte burgerlijke rechter.

(?1753-02-21) ten vervolge, worden nieuwe regels gegeven terzake van de geestelijke jurisdictie over militairen. Voortaan moet onderscheid worden gemaakt tussen militairen van het limitatief omschreven "stabel-krijghsvolck" en het "vague" of "veldkrijghsvolck", d.w.z. het overige krijgsvolk. Militairen van de eerste categorie zijn in het geestelijk ressort onderworpen aan de ordinaris geestelijkheid. Militairen der tweede categorie zijn van het ressort van de kapelaan-majoor en diens militaire veldpaters. Het reglement beschrijft verder de procedure die gevolgd moet worden bij militaire huwelijken en regelt de betaling van de zogenaamde "stoolrechten". (?1772-10-10) terzake van militaire uitvaarten blijft onverminderd van kracht.

(?1773-09-15) ten vervolge, bepaalt Hare Majesteit dat pachters en huurders van goederen der gewezen Jezuïeten en andere debiteuren van de Sociëteit hun betalingen moeten verrichten aan de economische administratie van de gewezen Sociëteit, op straffe van nogmaals te moeten betalen. Men wordt gedurende twee maanden in de gelegenheid gesteld aangifte te doen van goederen van de Sociëteit, die men onder zich mocht hebben.

Het decreet van 15 maart 1732 (ROPBa 3.10.463, noot 2) en (?1736-03-03) ten vervolge, wordt de jointe die competent was voor de revisie van vonnissen van de auditeur-generaal in zaken van militairen der tweede klasse (militairen die betaald worden door de Raad van Financiën) opgeheven. De rechtspleging in de graad van revisie geschiedt voortaan door de Hof-Krijgsraad. Zaken die thans zijn aangespannen voor de "Jointe suprême militaire aux Pays-Bas" dienen in dezelfde staat te worden overgedragen aan de Hof-Krijgsraad. Reeds gevelde vonnissen blijven ongewijzigd van kracht.

(?1731-07-09) ten vervolge, worden beperkingen gesteld ten aanzien van het drukken van processtukken ten dienste der rechters. Partijen mogen hun requesten, "factums" en memories niet laten drukken zonder toestemming van de rechters, die ook de oplage bepalen. Overtreding wordt gestraft met een boete van duizend gulden, gezamenlijk te dragen door opdrachtgever en drukker.

Aangezien de goederen van de gewezen Jezuïeten blijkens (?1773-09-15) van regeringswege worden beheerd, kunnen zij niet als vacante goederen worden aangemerkt. Rechters mogen derhalve geen contestaties terzake aannemen.

Barrièrehouders en brugwachters dienen ook 's nachts postkoeriers onmiddellijke doorgang te verlenen, op straffe van een boete van vierentwintig gulden. Ook andere reizigers zullen zij niet nodeloos mogen laten wachten.

Onder verwijzing naar (?1763-06-25) wordt het zonder octrooi houden van loterijen verboden, op straffe van confiscatie van de ingelegde gelden en van de prijzen. Ook het organiseren van verlotingen van kleding, sieraden en dergelijke, waarbij de getrokken lotnummers van de koninklijke loterij recht geven op een prijs, vallen onder dit verbod.