Plakkaten

Indien officieren vorderingen instellen tegen onderofficieren of gemene soldaten, dienen de desbetreffende gelden niet uitbetaald te worden, maar in gerechtelijke bewaring te worden genomen, totdat een verklaring is overlegd van de commanderende officier, dat tegen uitbetaling geen bezwaar bestaat. Zijne Majesteit belast de Geheime Staatsraad en president van het hoogste appelhof, von Plotho, met de bekendmaking van dit bevel.

Naar aanleiding van klachten over de provisionele reglementen van 12 september 1682 (? Spaans Overkwartier/1682-09-12) en 17 oktober 1682 (? Spaans Overkwartier/1682-10-17), en van (? 1717-01-26) hebben de gedeputeerden van de Staten van Pruisisch Opper-Gelre in overleg met de Commissio Regia een nieuw reglement opgesteld ter zake van de belastingheffing ten plattelande. Het reglement omvat het tarief van de beestenschat, consumptiegeld, ambachtsgeld en de generale capitatie, alsmede aanvullende bepalingen betreffende onjuiste aangifte van de veestapel, de jaarlijkse inventarisatie van de beroepen door de schepenen en gezworenen der kerspels, de jaarlijkse opstelling van de lijst ten behoeve van de generale capitatie en de bestraffing van nalatige officieren en onderheren.

de koning constateert, dat de eerder ter zake in Pruissen uitgevaardigde verordeningen uit 1704 en 1710 onvoldoende worden nageleefd. Hij renoveert derhalve deze voorschriften en gelast de lokale overheden strikt toezicht te houden op de naleving van de onderhoudsplicht van sloten en watergangen en tegen nalatigen op te treden door middel van "Land-reuterliche Execution" .

Frederik Willem I verbiedt zijn onderdanen in Pruisisch Opper-Gelre nog langer buitenlandse - met name Staats en Oostenrijks Gelderse - rechters te adiëren in procedures die goederen en inkomsten gelegen in het Pruisisch Overkwartier betreffen. Rechters in Pruisisch Opper-Gelre mogen geen medewerking verlenen aan de tenuitvoerlegging van vonnissen van buitenlandse rechters met betrekking tot goederen en inkomsten in Pruisisch Opper-Gelre. Degenen die zich niet aan dit verbod houden zullen als ontrouwe onderdanen worden gestraft. De rechters en overheden dienen deze verordening zonder conniventie tenuitvoer te leggen.

Aangezien eerder ter zake uitgevaardigde edicten niet tot het gewenste resultaat hebben geleid, herhaalt Zijne Majesteit het reeds bestaande duelleerverbod. Overtreders van dit verbod zullen wegens opzettelijke doodslag aan den lijve worden gestraft, indien hun slachtoffer binnen negen dagen na het duel komt te overlijden en dit overlijden niet te wijten is aan slechte medische verzorging of zelfverwaarlozing door het slachtoffer, tenzij de doodslager gehandeld heeft in gerechtvaardigde noodweer. <br> Burgerlijke en militaire overheden dienen alle mogelijke inspanningen te verrichten om de betrokkenen bij het duel aan te houden en deze te berechten. Zij dienen zorg te dragen voor de medische verzorging van het slachtoffer, en voor sectie en obductie door een beëdigde medicus of chirurgijn, indien hij binnen negen dagen zou komen te overlijden.<br> Ter vermijding van discussie over de dodelijkheid van verwondingen, wordt elke verwonding, toegebracht tijdens een duel, voor dodelijk gehouden, indien het slachtoffer binnen negen dagen daarna overlijdt. De generaal-auditeur, criminele rechters, juridische faculteiten en schepenstoelen dienen overeenkomstig te handelen. De generaal-fiscaal dient hierop toe te zien. Het edict dient zowel in het leger als in de Pruisische landen door de druk bekend gemaakt te worden.

Onder verwijzing naar het aan het begin van zijn regering afgekondigde justitiereglement (21 juni 1713) wijst Frederik Willem de rechters in alle Pruisische landen op hun plicht alles te doen om te voorkomen, dat rechtzoekenden door advocaten tot zinloze en geldverspillende procedures worden verlokt en daardoor hun vermogen verspelen.<br> Rechters dienen na summiere kennisname van zake partijen en hun advocaten voorstellen te doen om tot minnelijke schikking te geraken. Indien partijen zich hiertoe niet willen laten overhalen, dienen zij hen te wijzen op de risico's die aan het procederen zijn verbonden, zoals de straffen die zijn gesteld op het lichtvaardig procederen. <br> Zaakwaarnemers dienen eraan herinnerd te worden, dat zij in geval zij lichtvaardig procederen uit hun functie gezet kunnen worden, en lijfstraffen riskeren.Ter vermijding van bewijsproblemen, in het geval men tot vervolging wegens lichtvaardig procederen wil overgaan, dient men in het gerechtsprotocol aantekening te houden van ondernomen pogingen om tot minnelijke schikking te geraken. <br> Indien partijen procedures onnodig verlengen door bij voorbaat kansloze verzoekschriften in te dienen, of in meerdere instanties te procederen, kunnen zij of hun advocaten en procureurs gestraft worden met geldboete, gevangenis of lijfstraf.<br> Rechters die zich inzetten om door middel van minnelijke schikkingen procedures te vermijden, in plaats van uit zucht naar profijt en meer sportulen processen te rekken, kunnen rekenen op een gunstige beoordeling, wanneer zij voor hogere functies in aanmerking willen komen.<br> Juridische faculteiten, schepenstoelen en consulenten dienen in hun juridische adviezen er zorg voor te dragen, dat zij de procedeerlust ("Processbegierte") van partijen niet nodeloos aanmoedigen.

Zijne Majesteit wijst zijn militaire commandanten, landraden en belastingcommissarissen erop, dat zij verplicht zijn, zodra hen de aanwezigheid bekend wordt van bedelaars, hetzij invalide militairen, hetzij zigeuners of vagebonden, hen onverwijld aan te houden en hen op water en brood op te sluiten totdat zij in spinhuizen of werkhuizen kunnen worden ondergebracht om aldaar met arbeid de kost te verdienen.

Zijne Majesteit constateert, dat de reglementen ter zake van de domeinen van Spaans Gelre in Pruisisch Opper-Gelre niet langer worden nageleefd, o.a. omdat de terriers en domeinregisters, waaruit de verschuldigde rechten moeten blijken nog niet zijn overgedragen aan het Pruisisch bestuur. Hij heeft daarom besloten het (Spaans Gelderse) reglement van 11 juni 1681 (? Spaans Overkwartier/1681-06-11_2), ter zake van de domeinen van Gelre, Kessel en Krieckenbeck te hernieuwen. <br> Het reglement specificeert in 23 artikelen de plichten van degenen die rechten verschuldigd zijn aan de ontvanger van de domeinen in Pruisisch Opper-Gelre wegens lijfgewinsgoederen, hofhorige, keurmedige en tijnsgoederen, erfpachten, erfrenten, novale tienden en andere rechten die hem toekomen vanwege de domeinen in de hem toebehorende ambten Gelre, Kessel en Kriekenbeck.<br> De bepalingen hebben betrekking op de registratie van verduisterde domaniale inkomsten, het verbod over dergelijke inkomsten te beschikken zonder landsheerlijk octrooi, de rechten en plichten van de rentmeester der domeinen bij verkoop of vervreemding van domeingoederen etc.

Zijne Majesteit spreekt zijn misnoegen uit over de wijze waarop de wetten en verordeningen die hij als een goed landsvader heeft uitgevaardigd in de praktijk worden nageleefd. Hij wijst de opper-fiscaal en alle subalterne fiscalen op hun plicht ter zake van het doen naleven van alle uitgevaardigde wetten en verordeningen; indien zij constateren dat bestuurlijke colleges en ambtenaren wetten en verordeningen niet naleven, dan dienen zij zonder conniventie daartegen op te treden en hen voorbeeldig te straffen. Indien zij bij de toepassing van wetten en verordeningen onduidelijkheden constateren, dienen zij zich om opheldering te wenden tot Zijne Majesteit en niet over te gaan tot eigenmachtige interpretatie.

Zijne Majesteit vernieuwt de edicten van 7 december 1711 en van 14 februari 1714. Krachtens deze edicten is het drijven van vee verboden, tenzij men een attest kan overleggen, waaruit blijkt dat de regio van herkomst gedurende 3 maanden vrij is geweest van veeziekte. Bovendien dient men bij het overschrijden van grenzen een wachttijd van acht dagen in acht te nemen. Besmet vee dient in voorkomende gevallen te worden afgemaakt en met huid en haar in ongebluste kalk te worden begraven. Uitvoering van deze taak wordt opgedragen aan scherprechters en vilders. Weigerachtige scherprechters en vilders riskeren lijf- of doodstraf, ter discretie van de rechters.

Zijne majesteit constateert, dat erf- en molenpacht, alsmede andere in natura te presteren jaarlijkse afdrachten aan de domeinen niet of niet op de juiste wijze worden voldaan, aangezien de afdrachtsplichtigen zich beroepen op overeenkomsten met de Algemene Rekenkamer te Brussel, waarbij desbetreffende verplichtingen omgezet zouden zijn naar een geringere erf-, tijns- of geldpacht.<br> Ten einde de rechtmatigheid van deze aanspraken te kunnen beoordelen, dienen de pachters bewijsstukken voor te leggen aan de rentmeester der domeinen in Pruisisch Opper-Gelre, dan wel aan de gouverneur te Geldern, generaal von Hagen.

Koning Frederik Willem I verordent, dat met ingang van 1 september 1716 voor alle publieke akten, uitgegeven door overheden in het Pruisisch Overkwartier, gebruik gemaakt moet worden van gestempeld papier. De verordening geeft voorschriften met betrekking tot de verschillende soorten van gestempeld papier en de akten waarvoor deze gebruikt dienen te worden, zoals benoemingsakten, admissies van advocaten, procureurs en notarissen, landmeters etc.; genadebrieven, leenakten, octrooien, remissiebrieven, brieven van naturalisatie en legitimatie, etc. Daarnaast geeft de verordening voorschriften met betrekking tot de hoogte van het verschuldigde stempelrecht.

Het Justitiecollege te Geldern beveelt, onder verwijzing naar het reglement van beloninge voor scholtissen, schepenen, advocaten etc. ten plattelande (? Spaans Overkwartier/1671-06-25) van 25 juni 1671, dat de rechterlijke officieren, advocaten en procureurs zich bij het berekenen van hun jura, nauwkeurig aan dit voorschrift dienen te houden.

Ter preventie van brand dienen de lokale overheden erop toe te zien, dat stookplaatsen, schoorstenen, ovens e.d. op een veilige wijze geconstrueerd zijn, en dat in de directe omgeving geen brandgevaarlijke materialen worden opgeslagen of brandgevaarlijke activiteiten, zoals dorsen, worden verricht. <br>Herbergiers en kroegbazen dienen erop toe te zien, dat hun gasten zich niet met open vuur in plaats van lantaarns bijlichten, of op hun kamers roken. Degenen die door onvoorzichtigheid of nonchalance brand veroorzaken riskeren het aan den lijve te worden gestraft. Beambten die in het uitoefenen van toezicht tekort geschoten zijn riskeren geldstraffen. Zij kunnen, indien zij onvermogend blijken te zijn, ook aan den lijve worden gestraft.<br> Degenen die zich schuldig maken aan opzettelijke brandstichting, of door middel van brandbrieven de ingezetenen bedreigen, worden met de dood gestraft.

De Commisio Regia gelast dat alle gerechten in het Pruisisch Overkwartier dienen te beschikken over een register waarin aantekening wordt gehouden van de publikatie van wetten en verordeningen.

Ter vermijding van overlast door zigeuners, vagebonden, bedelaars, gauwdieven en dergelijk gespuis wordt bepaald, dat personen wier maatschappelijke staat niet aan hun uiterlijk kan worden bepaald niet zonder paspoort mogen worden toegelaten tot het grondgebied van Zijne Majesteit. Poortwachters, herbergiers en anderen die met vreemdelingen in aanraking komen dienen hun paspoort ter inzage te vragen en verdachte personen bij de overheid te melden.<br> Ketellappers, riemensnijders en venters van ongeregelde waren mogen zonder speciale permissie zich niet op kermissen en dergelijke ophouden.<br> Ter ontmoediging van spitsboeven, gauwdieven en buidelsnijders, en ter ontlasting van het openbaar ministerie, wordt een verkorte procedure ingevoerd voor diefstal op kermissen en jaarmarkten: indien een dief op heterdaad wordt betrapt door twee geloofwaardige getuigen, dient hij zonder verdere vorm van proces te worden veroordeeld tot geseling en eeuwige verbanning. Indien er sprake is van een kapitaal delict, dan dient echter het gebruikelijke inquisitoire proces in al zijn leden te worden gevoerd, waarbij men er echter zorg voor dient te dragen, dat de procedure zoveel mogelijk wordt bespoedigd. De verordening dient bij stadspoorten, kroegen en herbergen te worden aangeplakt.

In verband met het verklaren van de staat van oorlog tussen Pruisen en Zweden beveelt de Commissio Regia namens de koning alle onderdanen uit Pruisisch Opper-Gelre, die zich in Zweedse krijgsdienst of civiele dienst bevinden, zich daaruit terug te trekken onder dreiging met straffen aan eer en goed, dan wel lijf en leven.

Koning Frederik Willem I gelast zijn Gelderse vazallen en leenmannen binnen één maand na publikatie van onderhavige verordening in persoon of bij volmacht zich bij het leenhof te Geldern te presenteren om aldaar hun leenbrieven ter inzage te geven en de leeneed te vernieuwen in handen van de stadhouder der lenen, de markies van Hoensbroek. De leengriffier wordt vermaand hiervan goede registratie te houden, opdat er geen lenen verzuimd worden.

Koning Frederik Willem vernieuwt het plakkaat van 12 juli 1713 (? 1713-07-12) en breidt de verplichtingen van de burgerlijke overheid ten aanzien van de aanhouding van deserteurs van ingekwartierde troepen, of troepen op doormars, uit tot de aanhouding van deserteurs van garnizoenen. Poortwachters en veerlieden dienen erop toe te zien, dat er geen militairen zonder geldige reispassen worden doorgelaten. Soldaten die zonder de vereiste papieren reizen dienen te worden aangehouden en te worden afgeleverd aan het meest nabije garnizoen. De burgerlijke overheden dienen toe te zien op de openbare bekendmaking en de naleving van het edict. Zij dienen de koning te berichten op welke plaatsen desertie veelvuldig plaats vindt, zodat hij gepaste maatregelen kan nemen. Ook de adel dient bij de bestrijding van desertie het gepaste voorbeeld te geven.

Koning Frederik Willem van Pruisen heeft ter handhaving van zijn leengerechtigheid de geheimraad en kanselier markies van Hoensbroek aangesteld tot stadhouder der lenen en Theodor Johann Richardt aangewezen als leengriffier. Hij acht het bovendien noodzakelijk, ter voorkoming van het verduisteren van lenen in het hertogdom Gelre te vernieuwen de plakkaten van 1570, 1657 en 1676 (? Spaans Overkwartier/1676-03-11). Hij bepaalt daarom, dat alle bezitters van verduisterde lenen binnen drie maanden na publikatie van onderhavige verordening zich tot het leenhof te Geldern moeten wenden, om aldaar hun lenen te verheffen en het gebruikelijke heergewaad te voldoen, op straffe dat de verzwegen leengoederen aan 's heren tafel zullen worden getrokken. <br> De leenmannen worden opgeroepen binnen dezelfde termijn een denombrement van lenen in te dienen, met specificatie van alle achterlenen, bundige en kluppellenen, onder aanwijzing van een ophelder, die namens de metgedelingen dergelijke kluppellenen zal verheffen. <br> Onrechtmatige transacties met betrekking tot leengoed zijn van rechtswege nietig, tenzij zij alsnog binnen drie maanden worden gemeld; in welk geval zij voor remissie in aanmerking komen.<br> Zijne Majesteit verbiedt schouten, schepenen, gerechten en laatbaken zich in te laten met transacties, leengoederen betreffend. <br> Hij verbiedt tevens het aangaan van overeenkomsten met betrekking tot leengoederen onder voorbehoud van landsheerlijk consent of octrooi.<br> Indien leengoederen met geoctrooieerde hypotheken zijn bezwaard, dienen deze conform de voorwaarden van het verleende octrooi te worden afgelost, op straffe van boete. <br> Procedures, immissie en verkopingen van leengoed ten overstaan van subalterne rechters zijn van rechtswege nietig. Het leenhof van Gelre mag geen rechtsingang verlenen aan partijen, alvorens zij zich hofweerdig hebben gemaakt.

Krachtens koninklijk bevel van 26 oktober 1713 en van 16 juni 1714 heeft de Commissio Regia in het hertogdom Gelre dezelfde maten en gewichten ingevoerd als in de overige Pruisische provinciën. Omdat deze uit overwegingingen van <i>gute policey</i> getroffen maatregelen niet het gewenste effect sorteren, wordt provisioneel het oude Gelderse stelsel van maten en gewichten, zoals vastgelegd in het plakkaat van 18 december 1556 opnieuw afgekondigd. Alle beambten dienen er op toe te zien dat in- en uitheemse kooplieden van deze maten en gewichten gebruik maken en overtredingen te straffen conform het plakkaat en het landrecht.

Frederik Willem I constateert, dat ten nadele van de handel, de wegen in Pruisisch Overkwartier in toenemende mate onveilig worden gemaakt door vagebonden, zigeuners en bedelaars. <br> Rechterlijke officieren dienen verdachte personen aan te houden en gedurende veertien dagen op water en brood op te sluiten. Vervolgens dienen zij hen over de grens te laten zetten. Indien bedoelde personen opnieuw worden aangetroffen, riskeren zij geselstraf en een brandmerk. Deze straffen moeten in voorkomende gevallen door de beschikbare scherprechter ten uitvoer worden gelegd.<br> Ingezetenen die met vagebonden, zigeuners etc. samenspannen riskeren een arbitraire boete.<br> Overheidsfunctionarissen die zich schuldig maken aan conniventie of oogluiking kunnen persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade, die het land daardoor zou kunnen lijden.

Zijne Majesteit constateert, dat studiereizen, die de jeugd naar het buitenland onderneemt, veel kosten met zich brengen, maar weinig baten opleveren. Aangezien hij het zijn taak acht het welzijn van de jeugd te bevorderen, hernieuwt hij de bestaande edicten, die het ondernemen van studiereizen verbieden, tenzij hiervoor speciale toestemming is verkregen. Tegen overtreding van de verordening worden willekeurige straffen bedreigd.

De vazallen en leenmannen van de hertog van Gelre in het Pruisisch Overkwartier worden opgeroepen binnen drie maanden na publikatie in handen van de koninklijke Commissie te Geldern de leeneed af te leggen en het verschuldigde heergewaad te voldoen. Nalatigen worden bij dezen peremptoir gesteld. Na afloop van de termijn zullen hun lenen wegens caduciteit worden uitgewonnen.

Om te voorkomen dat ingekwartierde soldaten wisseling van logies aangrijpen om met hulp van vrienden, kennissen of "liederlichen Weibstucken" te deserteren, wordt het militaire commandanten opgedragen de burgerlijke overheden in de steden en ten plattelande tijdig van hun voorgenomen vertrek op de hoogte te stellen. De commandant dient aan de vooravond van het vertrek appel te houden om eventuele deserteurs tijdig te signaleren. De gastheer van ingekwartierde soldaten dient er op toe te zien, dat deze zich niet verstoppen. Een dag van tevoren dient men reeds wegen en passages te laten bewaken. Op de dag van vertrek mogen alleen soldaten die van een paspoort zijn voorzien het garnizoen verlaten. Om vervalsing te voorkomen moeten dergelijke paspoorten op een gedrukt formulier worden uitgeschreven en van het zegel van de commandant zijn voorzien. Indien ondanks al deze maatregelen toch soldaten weten te deserteren, dan wordt aangenomen, dat de burgerlijke overheden aan nalatigheid schuldig zijn. Zij dienen daarom het regiment van de deserteur met inachtneming van diverse bepalingen schadeloos te stellen.