Plakkaten

Wegens overlast door zigeunerbenden worden maatregelen genomen tegen zigeuners die als ingelijfde soldaten door hun regiment met verlof zijn gestuurd. Bedoelde verlofgangers dienen zo spoedig mogelijk naar hun regiment terug te keren. Indien en voorzover zij door lokale overheden worden aangetroffen, dienen zij als vagebonden te worden gearresteerd en bij een naburige vesting te worden afgeleverd. De miliatire overheden dienen de lokale overheden in Pruisisch Gelre te ondersteunen bij het bestrijden van overlast door zigeuners, vagebonden en rovers.

Het Landes Adminsirations Collegium maakt bekend dat vrijheer van Keverberg to marscommissaris in Pruisisch Gelre is benoemd. Hem is opgedragen het toezicht op heerbanen en landstraten, landweren en bruggen, alsmede het algemen toezicht op de politie en de economie ten plattelande. In dat kader dient hij de verkoop van gemene gronden te bevorderen en de economische exploitatie van die gronden, zolang deze nog niet verdeeld zijn. De lokale overheden dienen de aanwijzingen van de marscommissaris op te volgen op straffe van nalatigheid.

Onderdanen die zich aan hun verplichtingen jegens bezitters van grondheerlijke of heerlijke rechten trachten te onttrekken zullen wegens wongehoorzaamheid en weerspannigheid jegens de overheid conform 's lands wetten worden gestraft.

Het Landes Administrations Collegium heeft geconstaeerd dat met name in het land Kessel regelmatig sprake is van afdreiging door middel van brandbrieven. De lokale overheden dienen waakzaam te zijn en verdachte personen aan te houden en deze onder gewapende begeleiding over te brengen naar Geldern. Totdat de rust is weergekeerd dienen zij nachtwachten te organiseren binnen de dorpen van hun ressort. Nalatige overheden riskeren levenslange vestingstraf en dwangarbeid met de kar.

Ter voorkoming van kindermoord dient (? 1765-02-08) jaarlijks opnieuw met pinksteren te worden gepubliceerd. De essentie van het edict dient in het nederduits samengevat ook in de Intelligentzcedul te worden afgedrukt. De lokale overheden dienen jaarlijks een attest van de gedane herpublicatie in te dienen bij het Officie Fiscaal van den Hove.

Ter gelegenheid van zijn troonsbestijging verleent koning Frederik Willem I generaal pardon aan alle deserteurs die zich weer onder het vaandel van hun regiment scharen. Het generaal pardon geldt ook voor degenen die uit angst voor werving, of om andere lichtzinnige redenen huis en haard hebben verlaten, voor overtreders van de wetgeving op tollen en accijnzen en voor degenen die tot geld- of lijfstraffen zijn veroordeeld, mits zij zich binnen de termijn van één jaar bij de gerechtelijke overheden melden. De amnestie dient door middel van druk en door voorlezing vanaf de kansel alom worden bekend gemaakt.

De nieuwe koning Frederik Willem II roept zijn leenmannen en vasallen in Pruisisch Gelre op om de gebruikelijke leenhulde te doen en de eed van trouw af te leggen ten overstaan van Frederik Hendrick Petit kanselier en stadhouder der lenen. In geval van verzuim, zal op het leen beslag worden gelegd.

In verband met misoogst wordt het graanhandelaren en hun makelaars verboden graan op te kopen en de prijs op te drijven. De lokale overheden dienen door middel van visitaties toe te zien op naleving van de verordening.

De stijl van procederen van het Justiz-Collegium wordt aangepast aan het Corpus Iuris Fridericianum. Het reglement bevat zeven afdelingen, alsmede enkele bijlagen.<br> In de eerste afdeling worden de grondslagen van de rechterlijke hervorming uiteengezet. Het eerste beginsel is dat van ambtshalve waarheidsvinding door de rechter; het tweede beginsel houdt in de bescherming van partijen tegen elke vorm van willekeur.<br> De tweede afdeling introduceert het onmiddellijkheidsbeginsel: partijen zijn, uitzonderingen daargelaten verplicht persoonlijk voor de rechter te verschijnen. In sommige gevallen kunnen zij zich laten bijstaan door Justitiecommissarissen, die in plaats komen van de traditionele advocaten en procureurs. <br>De derde afdeling regelt de verplichtingen van justitiecommissarissen als gevolmachtigden en consulenten van partijen. Het is hun voornaamste taak bij te dragen aan de waarheidsvinding door de rechter. Zij mogen zich niet schuldig maken aan chicanes en andere proces verlengende activiteiten. Zij dienen door middel van een examen blijk te geven van hun bekendheid met de stijl van procederen, lands wetten en het subsidiaire recht. <br>De vierde afdeling beschrijft in 93 artikelen de zogeheten ordinaris procedure, met in begrip van de herziening van vonnissen van de Souvereine Raad zelf. <br> In de vijfde afdeling wordt de summiere procedure behandeld. <br>In de zesde afdeling handelt over appel, aangetekend tegen vonnissen van de subalterne gerechten in Pruisisch Gelre. <br>De zevende afdeling bevat nieuwe voorschriften ten aanzien van de sportulen en gerechtskosten. <br>Een provisioneel sportuelen en stempelreglement completeert de verordening.

Naar aanleiding van de visitatie der ondergerechten is besloten de rechtspleging der subalterne gerechten te hervormen en deze waar mogelijk met respect voor de Gelderse costumen zoveel mogelijk in overeenstemming te brengen met de principes van een goede rechtspleging, zoals door de koning geformuleerd.<br> Ten einde een ieder van een regelmatige, spoedige en goedkope rechtspraak te verzekeren, zijn daartoe een aantal principes vastgesteld. Ten eerste, dat het de bezitters van heerlijkheden zal vrijstaan tezamen met andere jurisdictieheren hun gerichten samen te voegen; ten tweede, dat de scholtis, bijgestaan door de gerechtsecretaris en één schepen als rechter zal optreden; ten derde, dat de gerechtsecretarissen, die voortaan bij de instructie en decisie van zaken betrokken zullen worden, alsmede de scholtissen bekend moeten zijn met 's landswetten en de wijze van procederen; en tenslotte dat de wijze van procederen zoveel mogelijk van nutteloze formaliteiten gezuiverd dient te worden.<br> Deze principes worden in een aantal afdelingen uitegwerkt. De eerste afdeling behandelt samenstelling en bevoegdheden van de ondergerichten in het algemeen; de tweede afdeling behandelt de plichten van scholtis en voogd; de derde afdeling betreft de plichten der schepenen; de vierde die der secretaris. In de vijfde afdeling wordt de wijze van procederen in zaken van voluntaire jurisdictie beschreven. De zesde afdeling betreft pupillen- en momboirszaken. Hierin wordt het toezicht op en het vermogensbeheer van minderjarige wezen en curandi geregeld. In de zevende afdeling wordt de stijl van procederen in contentieuze zaken in eerste aanleg en in de graad van appel geregeld. In het bijzonder wordt daarbij aandacht besteed aan arrest- en wisselzaken. Als bijzonderheid kan worden opgemerkt, dat in contentieuze zaken niet langer van advocaten gebruik gemaakt kan worden. Hun taken worden overgenomen door justitiecommissarissen, die uit publieke middelen worden gefinancierd.<br> Aan de verordening is een formulier gehecht voor de specificatie van gedeponeerde gelden; daarnaast is er een formulier ten behoeve van momboiry-akten; en tenslotte is er een voorlopig reglement voor de gerechtskosten toegevoegd.

Onder verwijzing naar (? 1784-06-01) treft het Landes Administrations Collegium nadere maatregelen ten einde het monopolie van de lompenpachter te beschermen.

Indien een gehuwde militair deserteert, dient conform (? 1764-11-17) eerst gerechtelijk te worden vastgesteld of diens echtgenote medeplichtig is. Indien zij niet medeplichtig is, behoudt zij haar ingebrachte vermogen, alsmede hetgeen waartoe zij conform de lokale costumen in het gemeenschappelijke vermogen gerechtigd is. Het gemeenschappelijke vermogen dient echter gerechtelijk te worden geadministreerd, totdat het overlijden van de deserteur is bewezen, of totdat de gerechtelijke echtscheiding is uitgesproken. <br> Indien de echtgenote komt te overlijden alvorens zij zich als gerechtigde tot het vermogen van de gedeserteerde echtgenoot kan kwalificeren, dan vervalt het aandeel van de man in het vermogen aan de Invalidenkas, het overige vervalt aan de erfgenamen van de echtgenote in kwestie.

Het Justizcollegium en het Landes Adminsitrations Colelgium maken gezamenlijk bekend, dat aangezien het op grond van bestaande wetgeving aan onderdanen van de koning van Pruisen verboden is te studeren aan buitenlandse scholen en universiteiten, in Pruisisch Gelre met medewerking van kloosters en vrome stichtingen een fonds voor nationaal onderricht is opgericht teneinde de kwaliteit van de geautoriseerde Latijnse scholen te Geldern en Venray te verbeteren, zodat de ingezetenen niet langer in de noodzaak verkeren hun kinderen buitenlands te laten studeren. Degenene die hun studies aan genoemde Latijnse scholen hebben voltooid kunnen zich vervolgens inschrijven bij een van de katholieke universiteiten in de landen van Zijne Majesteit. De Latiinse scholen te Staelen en te Kevelaer zullen alleen ter beschikking staan van de lokale ingezetenen. Degenen die gerechtigd zijn tot studiebeurzen aan buitenlandse universiteiten kunnen aan de Directie der Studie te Geldern dispensatie verzoeken.

In verband met de hernieuwde verpachting van de lompenhandel worden de gebruikelijke straffen voor ontduiking van het monopolie opnieuw afgekondigd.

Naar aanleiding van een in het openbaar met voorbedachten rade gepleegde moord op een regie-medewerker wordt de strafmaat voor dergelijke delicten tegen ambtenaren in functie verhoogd.

Het Landes Administrations Collegium constaeert dat (? 1765-08-27) onvoldoende wordt nageleefd en dat de binnenlandse hoedenmakers daardoor schade leiden. Men bepaalt derhalve, dat hazen en konijnenvellen alleen nog maar opgekocht mogen worden door personen die voorzien zijn van passen, verstrekt door binnenlandse hoedenfabrikanten op straffe van boete. Onvermogende overtreders riskeren gevangenisstraf op water en brood.

Het Justiz-Collegium verklaart krachtens kabinetsorder van 31 maart, 11 en 12 augustus 1783, alsmede krachtens rescript van het staats ministerie en het geestelijke departement van 1 september en 6 september 1783, dat de kloosters in Pruisisch Gelre niet voor opheffing hoeven te vrezen en dat zij meerderjarige Pruisische onderdanen als novicen mogen aannemen. Aan kloosters die tevens pedagische instituten zijn kan dispensatie worden verleend voor de toelating van buitenlandse novicen, indien zij bekwaam worden geacht om school te houden. De koning zou graag zien, dat de kloosters een bijdrage zouden leveren aan een fonds voor nationaal onderricht.

Krachtens rescript van 20 augustus 1783 besluit het Justiz-Collegium tot herpublicatie van (? 1749-10-04).

Het Justiz-Collegium heeft geconstateerd, dat katholieke geestelijken gemengde huwelijken nietig en in strijd met de wet achten. Men bepaalt derhalve dat gemengde huwelijken tussen personen van toegelaten christelijke religies geldig en wettig zijn. Mannelijke kinderen die uit dergelijke huwelijke spruiten dienen de religie van de vader te volgen; de vrouwelijke die der moeder. Na het overlijden van de ouders gaat deze verplichting over op de voogden. Op veertienjarige leeftijd mogen de kinderen zelf hun religiekeuze bepalen. Bij echtscheiding door tussenkomst van de rechter dient (? 1782-11-17) te worden gevolgd. De verordening geeft tevens regels met betrekking tot de huwelijksroepen.

Bij kabinetsorder van 13 december 1782 is besloten, dat het beheer van de erfenissen van overleden echtgenoten van militairen, die hun echtgenoot niet naar diens garnizoen zijn gevolgd dient te geschieden door de lokale overheid van haar domicilie.

Het Justiz-Collegium besluit dat de verordening van 17 november 1782 ter zake van echtscheiding, die bij rescript van 29 november 1782 ter fine van publicatie is toegezonden, hoofdzakelijk op gereformeerden betrekking heeft. Men besluit daarom, dat de verordening enkel in Geldern en in Vierssen zal worden gepubliceerd en verder middels de Intelligentzcedul bekend zal worden gemaakt. Ten aanzien van kaholieken zullen de regels van het kerkelijke recht worden gevolgd. Voor wat betreft het huwelijks goederenrecht zullen de regels van het GLS bij het breken van het huwelijksbed worden gevolgd.

Het Landes Administrations Collegium constateert, dat (? 1770-07-27) in onvoldoende mate wordt nageleefd. De lokale overheden worden vermaand de verordening voortaan weer strikt toe te passen.