Plakkaten

Het Hof van Gelre verbiedt de verspreiding van <i>"Antidote tegens den 6. ende 7. article van de theses de welcke pater Bonaventura van Dijck, religieus van St. Franciscus ordre, heeft doen drucken om die te defenderen in de universiteyt van Loven op de feeste der canonisatie van de H.H. Joannes Capistranus ende Paschalis Baylon" </i> van Jan Cantor, op een boete van honderd goudgulden.

Krachtens decreet van de Geheime Raad van 12 october 1690 beveelt het Hof van Gelre dat in Herten en Maasniel van elke ton gebrouwen bier zes stuivers Brabants geheven moet worden ten laste van de brouwers. Per vat moet door degenen "die se metten pott sullen vercoopen" nog eens achttien stuivers belasting worden betaald. De baten van deze imposten zullen worden gebruikt voor het betalen der rationsgelden en andere publieke lasten.

De landvoogd hernieuwt het verbod van zich in vreemde krijgsdienst te begeven. Het is de taak van de ordinaris en de militaire justitie om de verordening af te kondigen en zorg te dragen voor de naleving ervan.

Advocaten en procureurs, die namens hun client herziening van het vonnis van een subaltern gericht wensen te verkrijgen, zullen daartoe niet, met de bedoeling de uitvoering van het gewijsde te ontgaan, het middel van nulliteit bezigen maar dat van revisie. Zulks om te voorkomen, dat Zijne Majesteit de inkomsten derft, die hem krachtens het plakkaat van 16 september 1613 (PB 1.615) terzake van onwijze revisie toekomen. De verordening moet "ter rolle" worden gepubliceerd.

Civiele noch militaire officieren van Zijne Majesteit zullen de passage gedogen van vreemde krijgslieden, die niet beschikken over zijn schriftelijke permissie. Evenmin kan worden toegestaan dat personen zich met bedekte wapens in zijn landen ophouden. Dergelijke personen moeten worden aangehouden en opgebracht naar de gevangenissen binnen de ommuurde steden. Gaarkeukens, herbergen en wegen dienen regelmatig gecontroleerd te worden op de aanwezigheid van ongewenste vreemdelingen. De garnizoenscommandanten moeten de burgerlijke overheden ondersteunen bij de tenuitvoerlegging van de verordening.

De verspreiding van het augustusnummer van de "Mercure historicque et politicque" van 1688 wordt verboden wegens de voor de Heilige Stoel beledigende inhoud. Op overtreding van het verbod is een boete van honderd goudguldens gesteld. Het verspreiden van toekomstige afleveringen van de "Mercure" wordt gestraft met twee jaar verbanning.

(? 1678-10-17) -- welk reglement onverkort wordt gehandhaafd -- ten vervolge, wordt bepaald, dat voortaan de boden, alvorens zij tot het ambt worden geadmitteerd, een borgsom moeten storten in handen van de griffier van het Hof. De boden die thans in functie zijn moeten alsnog een borgsom van vijftig gulden storten, op straffe van gesuspendeerd te worden. De deurwaarder en boden moeten jaarlijks aan het begin van de grote vacantie hun stok, commissiebrief en bus inleveren, opdat zij voor hun eventuele misdragingen gestraft zouden kunnen worden. De momber zal op de gedane klachten actie ondernemen zoals het behoort. Voortaan moeten de boden een "relaezenboeck" bijhouden. Dit boek moeten zij jaarlijks aan het begin van de grote vacantie inleveren. Het wordt ze nadrukkelijk verboden enige "executie te vertrecken" zonder consent van den Hove, op straffe van tien goudguldens boete. De verordening zal worden gedrukt en dient ter rolle te worden gepubliceerd.

Zijne Majesteit verpacht voor de periode maart 1687 - eind februari 1690 de inkomsten van tollen, in- en uitgaande rechten en convooigelden. De condities zijn hoofdzakelijk dezelfde als in (? 1684-02-22) en (? 1683-02-10). De functie van controleur van in- en uitgaande rechten komt voortaan ten laste van Zijne Majesteit (art. 3). Zijne Majesteit behoudt zich het recht voor om tarieven tussentijds te wijzigen, onder schadeloosstelling van de admodiateur-generaal (art. 34). De opbrengsten van confiscatiën wegens ontdoken rechten komen als voorheen ten goede aan de admodiateur-generaal. Indien echter een van Zijne Majesteits officieren de "calange" (eis tot naasting) doet, dan moet aan hem zijn rechtmatig aandeel worden uitbetaald (art. 66). Ten aanzien van de rechtspleging van tollen en licenten wordt bepaald, dat van interlocutoire en provisionele vonnissen geen appèl valt op de Chambre Suprême.

De verordening verbiedt uitheemse koperslagers en "ketelbuyters" om in het_Overkwartier hun beroep uit te oefenen. Geen koperslager zal zich in het_Overkwartier mogen vestigen, zonder dat hij de vereiste meesterproef heeft afgelegd. De koperslagers mogen echter geen misbruik maken van hun monopolie door de prijzen op te drijven.

(? 1681-01-25) en (? 1684-01-07) ten vervolge, bepaalt Zijne Majesteit, dat de "gereformeerde" raadsheren en officieren een vergoeding zullen ontvangen over hun "don gratuit" (verplichte "vrijwillige" schenking/lening, die sinds 1673 van Zijne Majesteits ambtenaren wordt gevorderd (CB 1, fol. 120-123))*. De rente moet worden voldaan uit de fondsen die anders voor de betaling der salarissen zouden worden gebruikt. De gereformeerde raadsheren kunnen als surnumerairs hun plaatsen blijven vervullen zonder enige vergoeding. De akte wordt geacht met (? 1681-01-25) en (? 1684-01-07) één geheel uit te maken.

Particulieren mogen onder geen voorwaarde veevoer aankopen, dat door militairen te koop wordt aangeboden, maar dat eigenlijk vanwege Zijne Majesteit aan cavaleristen en dragonders is verstrekt tot onderhoud van hun paarden. De overtreder riskeert een boete van honderd florijnen.

Zijne Majesteit verpacht voor de periode april 1684 - eind februari 1687 de inkomsten van tollen, in- en uitgaande rechten en convooigelden. Een overzicht van de inkomsten, die in admodiatie worden gegeven, ontbreekt. Voor het overige zijn de condities in grote lijnen gelijk aan die van (? 1683-02-10) art. 12 tot einde.

Bij wijze van represaille voor overeenkomstige Franse maatregelen, gelast de landvoogd aan de rekenkamers, de raden-fiscaal der provincies en alle andere officieren van justitie, politie en ontvang om alle goederen -- roerende en onroerende -- renten, effecten en dergelijke, toebehorende aan Franse onderdanen, aan te slaan en te arresteren. Een specifieke lijst van goederen en effecten die in aanmerking komen, moet binnen acht dagen na publicatie zijn opgesteld, om aan de ontvanger der confiscatiën -- in het_Overkwartier: de ontvanger In de Winckel te Roermond -- ter hand te worden gesteld. Het verzwijgen van confisquabele inkomsten wordt gestraft met een boete gelijk aan twee maal het verzwegen bedrag.

Militairen die zijn belast met de dwangvordering van achterstallige betalingen van bede en subsidie, mogen geen "compositie" (schikking) treffen met de debiteuren. Zij mogen zich ook niets toeëigenen van hetgeen zij bij dergelijke executies in beslag hebben genomen. Overtreding van deze verboden wordt met de dood gestraft. De officieren verliezen hun commissie. Bij terugkeer van de militaire "executeurs" moet de plaats-majoor de meegebrachte goederen inventariseren en rapport doen aan de intendant van de provincie, of bij diens afwezigheid aan de "ontvanger der envoys".

De verordening behelst nadere bepalingen over de berekening van de verbruiksbelasting op bier, wijn en spiritualiën; terwijl ook de heffing van het bestiaal nauwkeuriger wordt omschreven. De wijze waarop collecteurs en schatheffers hun taak dienen te vervullen is eveneens vastgelegd. De additiën worden gecompleteerd met een eedsformulier voor de collecteurs.

Het reglement behelst tarieven voor het "bestiaal" (belasting op vee), de "consumptie" (verbruiksbelasting op levensbehoeften), de belasting op ambachten en beroepen en de "generale capitatie" (hoofdelijke omslag, personele belasting), aangevuld met bepalingen omtrent de wijze van inning en strafbepalingen ter voorkoming van fraude. Riddermatige leden van de Staten genieten gedeeltelijke vrijstelling van het bestiaal. Het reglement voorziet in de aanstelling van "collecteurs" voor de consumptie en stipuleert de wijze van inning, registratie en specificatie van hetgeen maandelijks door hen moet worden afgedragen aan de "schatheffer" van de bede. Het toezicht op de inning van de belastingen berust in eerste instantie bij de lokale overheid. Deze wordt op haar beurt gecontroleerd door gedeputeerden uit de Staten, die het Hof kunnen verzoeken om de momber te instrueren om tegen nalatigen actie te nemen. Om boekhoudkundige problemen te vermijden, wordt bepaald dat elk kerspel voortaan twee schatheffers zal hebben: één voor bede en onraedt en één voor de overige dorpslasten. Instructies terzake van de aanstelling en rekenplichtigheid van de schatheffers en ten aanzien van het opmaken van rekeningen en het bijhouden van schatcedullen zijn voor beide functionarissen afzonderlijk opgenomen. (? 1680-02-01) blijft richtsnoer bij de executoriale invordering van eventuele achterstallen.

Burgerlijke overheden, die militaire officieren hinderen bij het opsporen van ongeoorloofd afwezige soldaten, riskeren een boete van honderd schilden bij de eerste overtreding; een volgend vergrijp wordt bestraft met openbare kastijding ongeacht rang of persoon.

Militairen mogen zonder schriftelijke permissie hun garnizoenen niet verlaten, op straffe van als deserteur te worden vervolgd. Officieren mogen zich niet naar het hof van de landvoogd begeven zonder diens uitdrukkelijke toestemming; te Brussel gearriveerd dienen zij hun paspoort te laten registreren bij de "Secretairerie de la Surintendance Générale de la Justice Militaire". Militairen die zonder paspoort worden aangetroffen moeten door de lokale commandant worden aangehouden en berecht, met uitzondering van officieren die zonder de vereiste toestemming naar Brussel zijn gereisd: zij zullen worden berecht door de landvoogd. Groepen van meer dan twee soldaten dienen te worden vergezeld door een officier, die verantwoordelijk is voor hun gedrag. De landvoogd wijst er nadrukkelijk op dat ingevolge (? 1671-12-09) de burgerlijke overheid verplicht is om bij straatroof de bevolking te alarmeren, op straffe van zelf aansprakelijk gesteld te worden voor de schade. Vagebonden en bedelaars moeten binnen het etmaal uit het land vertrekken. Zij zullen evenals deserteurs over de grenzen van de jurisdicties heen worden vervolgd om te worden overgeleverd aan het bevoegd gezag in de plaats van arrestatie. Tegen dieven en vagebonden zal slechts summier worden geprocedeerd. Bij veroordeling komen zij niet in aanmerking voor remissie van straf. De burgerlijke overheid wordt belast met het toezicht op wegen en herbergen en andere schuilplaatsen voor dieven en vagebonden. Het huisvesten en voeden van dergelijke lieden wordt gestraft als diefstal of vagebonderen. Om het toezicht op de herbergen te vereenvoudigen, dienen lijsten te worden bijgehouden van vreemdelingen die in de stad logeren.

Onverminderd het bepaalde in het landrecht terzake van het verrichten van "vuytwendich" werk op zon- en heiligendagen en terzake van het drinken en tappen in herbergen tijdens mis en preek, worden de onderdanen van Zijne Majesteit vermaand zich niet reeds vóór de hoogmis te bedrinken en zich onbekwaam te maken voor het vervullen van hun christelijke plichten, op straffe van één goudgulden boete. Op eenzelfde, of hogere boete -- al naar gelang van het schandaal -- wordt het verboden om tijdens de diensten te lachen of te klappen, of in de kerk ongepaste eretekens te dragen. Schandaleus gedrag met vastenavond, en het houden van vastenavondbijeenkomsten gedurende de vasten, wordt gestraft met een boete van twee goudgulden.

De lijst bestaat uit een opsomming van koopwaren met de bijbehorende rechten van inkomen en uitgaan (76 bladzijden) en enige aanvullende bepalingen. Voor het douane-departement van Roermond zijn van belang de bepalingen op blz. 78 terzake van het transito-verkeer van de gecedeerde gebieden en Frankrijk met het Duitse Rijk en Italië, waarvoor acquitten gelicht moeten worden op de kantoren van Roermond, Baarlo of Venlo. Terzake van de ontduiking van in- en uitgaande rechten wordt bepaald, dat alleen verzwegen goederen zullen worden geconfisqueerd en niet de goederen waarmee zij eventueel zullen zijn vermengd. Deze "gratie" is niet van toepassing op transito-goed, dat frauduleus binnenlands is verkocht. Deze goederen zullen worden geconfisqueerd ten laste van de eigenaren, terwijl de voerlieden hun transportmiddelen verbeuren. De collecteurs en contra-rolleurs van in- en uitgaande rechten mogen onder geen beding schade toebrengen aan de koopwaren. "De rechters en fiscalen van de Camers van Justitie opgestelt voor de voorseyde rechten" dienen hierop toe te zien. Officieren van in- en uitgaande rechten, die iets misdoen tegen het onderhavige tarief, riskeren de doodstraf. De Raad van Financiën zal geen veranderingen kunnen aanbrengen in het tarief, zonder voorafgaande consultatie van de kooplieden. De in overleg vastgestelde wijzigingen zullen pas ingaan, zes maanden nadat zij in de vorm van plakkaat bij publieke akte bekend zijn gemaakt.

Zijne Majesteit stelt bepalingen ten aanzien van de benoembaarheid van de adellijke leden van de Staten. zij moeten hun afkomst bewijzen middels een bezworen kwartierstaat en in het bezit zijn van een als zodanig aan te merken adellijke huizing. Het reglement geeft voorschriften over de toelatingsprocedure en de wijze waarop men tegen een eventuele afwijzing in beroep kan gaan. Ook vraagstukken als welke graad van verwantschap tussen de riddermatige leden nog toelaatbaar is en of zij zich ter vergadering kunnen laten vertegenwoordigen, worden geregeld. Voor wat betreft de emolumenten van de leden worden bepalingen gemaakt ten aanzien van de adellijke "franchise" (vrijheid) en van de vacatiegelden. Ten aanzien van het functioneren van de Staten worden voorschriften gegeven, die de duur van de vergaderingen, de onherroepelijkheid van beslissingen, het inzien van retroacten, de rangorde der leden, het voorzitterschap van de erfmaarschalk, de wijze van besluitvorming en de wijze waarop gedeputeerden moeten worden aangewezen tot onderwerp hebben. Voor de gedeputeerden zijn in het reglement voorschriften opgenomen over de duur van hun benoeming, de kosten van buitengewone vergaderingen, de behandeling van voorstellen van de landvoogd en de beloning van gedeputeerden, syndicus en secretaris van de Staten. De uitgaven van de Staten worden aan beperkingen onderworpen. Dit geldt voor het zenden van deputaties naar Brussel en het geven van geschenken aan hoogwaardigheidsbekleders. In het bijzonder gelden deze beperkingen de jaarlijkse "erkentelijkheden" voor stadhouder en kanselier. De eigen inkomsten van de Staten, de "onraedtspenningen", mogen slechts worden gebruikt om de rente van bestaande schulden te financieren, en voor het betalen van de kosten van deputaties, salarissen, adellijke vrijheden en erkentelijkheden. Jaarlijks dient van al deze uitgaven rekening en verantwoording te worden gedaan ten overstaan van twee door Zijne Majesteit aan te wijzen commissarissen. Bij de inning van bede en onraad moet men zich richten naar (? 1680-02-01). Het reglement behelst tenslotte enige voorschriften terzake van de financiële bevoegdheden van de gemeenten. Regels worden gegeven voor het aangaan van verplichtingen met gemeentelijke eigendommen als onderpand, het verkopen of vervreemden van die goederen, het uitschrijven van belastingen,en de aansprakelijkheid voor de kosten van lichtvaardig aangespannen processen. Voorschriften worden gegeven ten aanzien van het aantal "raadsvrunden" te Roermond en ten aanzien van de vergoedingen voor burgemeesters, schepenen en raden van Roermond en Venlo. (?1678-02-15), (?1679-07-08) en (?1680-02-17) komen te vervallen.

Militaire commandanten zullen niet gedogen dat soldaten van hun garnizoen uittrekken met jacht- of visgerei. Indien zij nalatig blijken te zijn, zijn zij persoonlijk voor de schade aansprakelijk. De burgerlijke overheid is bevoegd om vissende of jagende militairen aan te houden. Aangehouden militairen moeten aan hun eigen officieren worden overgedragen om conform de plakkaten te worden bestraft.

Het reglement verbiedt, onder verwijzing naar (? 1679-07-08), het aangaan van leningen ten laste van gemeenten zonder octrooi van de Geheime Raad of van de kanselarij te Roermond. Het verkopen of vervreemden van onroerende goederen, erven, renten of canons aan gemeenten toebehorend is niet geoorloofd. Het Hof van Gelre zal toezien dat van de inkomsten uit leningen en dergelijke behoorlijk verantwoording wordt gedaan. Voor het heffen van nieuwe grond- of verbruiksbelastingen is een octrooi, gegeven in de vorm van een open brief of vervat in de akte van acceptatie van de bede, vereist.Ten aanzien van de betaling van renten op de leningen, die reeds eerder door de Staten zijn aangegaan, wordt bepaald dat de ontvanger van de "onraedtspenningen" daartoe jaarlijks een bedrag zal innen op dezelfde voet als de bede. Deze gelden mogen onder geen voorwaarde voor andere doeleinden worden gebruikt. Ter bestrijding van de eigen kosten van de Staten -- deputatie- en vacatiegelden, vereringen aan de stadhouder en de kanselier in overeenstemming met (? 1679-07-08) -- mag deze heffing nog met een beperkte toeslag worden verhoogd. Om de kosten van de Statenvergaderingen te drukken, wordt het maximum van de te vergoeden vacatiedagen op vijf gesteld.

De lijst bevat een opsomming van artikelen waarvan de uitgaande rechten gereduceerd worden. Daarnaast worden de invoer- en transitrechten, te heffen van goederen afkomstig uit Engeland en de Republiek, die niet in de lijst worden genoemd, gesteld op twaalf stuiver per honderd last. Hetzelfde geldt voor Franse produkten bestemd voor doorvoer naar Engeland en de Republiek. Voor zover die produkten bestemd zijn voor doorvoer over land, via Vlaanderen, Brabant en Gelderland, naar het Duitse Rijk en Italië, moeten er paspoorten en "acquittes à caution" worden gelicht. In de kantoren van Roermond, Venlo of Baarlo kan men de nodige certificaten à décharge verwerven. De bepalingen van (? 1670-12-16) blijven van kracht, zij het dat de voorgeschreven declaratie aan de commies van Zijne Majesteit te Keulen, voortaan te Roermond, Venlo of Baarlo gedaan kan worden.

Om elke schijn van partijdigheid te vermijden, wordt het aan voorzitters, raden, griffiers en secretarissen verboden om als executeur-testamentair op te treden of testamenten, huwelijkscontracten of akten van boedelscheiding op te maken, voor andere dan hun naaste bloed- en aanverwanten.