Plakkaten

Zijne Majesteit staat degenen die woeste gronden in het land van Weert tot ontginning brengen gedurende dertig jaar vrijdom toe van alle publieke lasten. De volgende dertig jaar zal slechts de helft der lasten betaald hoeven worden.

Op grond van het edict van 17 september 1484 verbiedt Joseph II de Heilige Stoel of de Nunciatuur de "provisie" van beneficiën, krachtens "reserve" of "devolutie". Dit verbod geldt niet voor bisschoppelijke beneficiën. De "reserven", voorgeschreven door de Apostolische Kanselarij, zullen, evenmin als de pauselijke decreten, indulten en concordaten terzake, ongeacht het eenmaal verworven placet, worden gerespecteerd, ook niet waar het de Universiteit van Leuven betreft. Indien een beneficie voortaan niet binnen zes maanden door de eigenlijke collator is begeven, "devolveert" het benoemingsrecht op het Gouvernement-Generaal. "Resignatie" ten gunste van vrienden of verwanten wordt verboden. Voor "permutatie" van beneficiën is toestemming van de regering vereist. Deze toestemming zal slechts worden verleend, indien de bisschop verklaart, dat de ruiling in het belang van kerk en staat is. Hoger beroep van vonnissen door kerkelijke rechters gewezen wordt verboden, indien het vonnis in tweede instantie gelijk is aan het vonnis dat in eerste instantie was gewezen. In het geval er sprake is van discrepantie, dan mag in derde instantie worden geprocedeerd. De rechtspleging in tweede instantie wordt voorbehouden aan de diocesane bisschop; in derde instantie treedt de metropolitane bisschop als rechter op. De nuntius heeft geen jurisdictie meer. Delegatie van synodale rechters wordt verboden.

Zijne Majesteit heft de beperkingen op, die door de ambachten zijn gesteld aan het aantal werknemers dat elke meester in dienst mag hebben. Hij geeft de meesters alle vrijheid zoveel knechten in dienst te nemen als zij zelf willen. Hij herroept alle ordonnanties, reglementen, statuten en schikkingen ter contrarie.

Het land van Kessenich en Hunsel gehoort onder de souvereiniteit van Zijne Majesteit. Zijn wetten, die er door het Hof van Gelre worden toegezonden, moeten er onverwijld worden gepubliceerd. Kessenich en Hunsel vallen in zaken van justitie en politie onder de jurisdictie van het Hof van Gelre, dat met uitsluiting van alle andere rechters fungeert als hof van appèl voor Kessenich en Hunsel. Indien de inwoners de verordening niet naleven, zullen zijn als ontrouwe onderdanen worden gestraft. De verordening moet te Kessenich worden gepubliceerd, "voorts oock ten protocolle der wette aldaer geregistreert".

Joseph II verbiedt met onmiddellijke ingang het begraven in kerken. Na 1 november 1784 mogen ook geen begrafenissen meer plaatsvinden op kerkhoven binnen de steden en dorpen, op straffe van opgraving van het lijk en herbegraving op een kerkhof buiten de stad. Degenen die voor de onreglementaire teraardebestelling verantwoordelijk zijn betalen "solidairelijck" de kosten van deze operatie en bovendien een boete van duizend guldens, waarvan éénderde deel ten bate van de Religiekas. De verordening stipuleert de aanleg van nieuwe kerkhoven buiten de steden, die onder meer moeten zijn voorzien van een grafmakerswoning en een "lijkkamer". De kosten van aanleg en exploitatie worden gedragen door de parochies die van de begraafplaats gebruik maken. Armlastige parochies kunnen bij de Religiekas aankloppen om een voorschot. De parochies dienen ook lijkwagens te exploiteren. De kerkhoven binnen de steden zullen bij opbod en openbaar worden verkocht. Bebouwing ervan is slechts mogelijk met toestemming van de magistraat. Indien de kerkhoven ten dienste van het publiek gebruikt kunnen worden, kunnen de gemeenten ze met permissie van het gouvernement tegen taxatieprijs overnemen van de parochie. De magistraten moeten inlichtingen verstrekken om de vaststelling van een billijk uitvaarttarief mogelijk te maken. Protestanten hebben recht op een eigen hoek van de algemene begraafplaats, of een eigen begraafplaats naar keuze. Zelfs de plaatsing van grafmonumenten wordt bij de wet geregeld.

Zijne Majesteit gelast de herpublicatie van (?1739-02-12). De strafbepalingen worden gewijzigd. Indien iemand wegens het uitgeven van vlugschriften of seditieuze libellen tot verbanning en confiscatie van goederen veroordeeld zou worden, dan moet hij voortaan ook nog een boete van duizend gulden betalen. Insolvente overtreders riskeren vijf jaar gevangenisstraf. De aanbrenger wacht, indien de verdachte schuldig wordt bevonden, een beloning van duizend gulden. (?1739-02-12) wordt als bijlage bij de declaratie gevoegd.

Beëdigde ontvangers, die publieke penningen verduisteren, kunnen wegens als meinedig te kwalificeren diefstal met de dood worden gestraft. Strafvermindering kan worden verleend bij restitutie van de verduisterde gelden of indien de omvang van de verduistering gering is. Als "publieke penningen" moeten worden aangemerkt, naast de inkomsten der domeinen, beden en subsidiën, gemeentelijke inkomsten en dergelijke, ook die der kerken, gasthuizen en andere fundaties.

Het edict beoogt een systematisch overzicht te zijn van het huwelijksrecht. Het huwelijk dient te worden beschouwd als een contract civiel, vallend onder de competentie van de burgerlijke rechter. De geestelijke rechter mag derhalve geen kennis nemen van kwesties terzake van de geldigheid van huwelijken, wettigheid van kinderen, van huwelijksbeloften en wat dies meer zij. Het edict geeft een opsomming van omstandigheden die een onvermogen met zich meebrengen om een huwelijk te sluiten: minderjarigheid, reeds gehuwd zijn (bigamie), bepaalde graden van bloed- en aanverwantschap (ongeacht de vraag of de verwanten uit wettige dan wel onwettige band zijn gesproten) en de militaire of geestelijke staat. Militairen moeten voor het aangaan van een huwelijk toestemming hebben van hun commandant, minderjarigen van hun ouders of voogd. Indien er sprake is van herhaaldelijke en onredelijke weigering kunnen zij de burgerlijke rechter inschakelen. Gemengde huwelijken zijn verboden. Het huwelijk wordt in persoon of bij procuratie aangegaan. Vrijwillig consent van partijen is vereist. Ergo, iemand die niet over zijn geestelijke vermogens beschikt, kan niet trouwen. Evenmin kunnen een huwelijk aangaan: overspeligen en personen die elkaars partner doden om met elkaar te kunnen huwen. Om het huwelijk geldig gesloten te laten zijn, moet het consent vrijwillig gegeven worden ten overstaan van een geestelijke en een getuige, na openbare afkondiging. Ter verkrijging van dispensatie van de huwelijksroepen kan men zich wenden tot de burgerlijke rechter. Krachtens (?1778-08-06) is de pastoor belast met de registratie van het huwelijk. Een huwelijk kan nietig worden verklaard in geval van dwaling of dwang. Indien er sprake is van "onmachtigheid" zulks te constateren met hulp van doctoren, chirurgijns en vroedvrouwen kan het huwelijk eveneens nietig worden verklaard. Het edict regelt voor katholieken de scheiding van tafel en bed, en voor niet-katholieken de absolute scheiding en de rechtsgevolgen ervan. Grond tot echtscheiding geven overspel, kwaadwillige verlating en onoverwinneljke afkeer. Alle wetten, verordeningen en gewoonten ter contrarie worden herroepen.

Kanselier en raden verbieden de uitvoer van paarden uit het Oostenrijks Overkwartier, op straffe van een boete van driehonderd gulden "swaer Brabants". Eenieder die paarden koopt of verkoopt zal desgevraagd moeten verklaren van wie hij paarden heeft gekocht, dan wel aan wie hij paarden heeft verkocht, op straffe van schuldig te worden geacht aan het overtreden van het uitvoerverbod.

Teneinde de nationale regimenten voltallig en zo mogelijk boventallig te maken, krijgen de rechterlijke en bestuurlijke officieren in de steden en dorpen van Zijne Majesteit en insgelijks die van de vrijheerlijkheden, permissie om recruten aan te werven. De "commissaris tot het geleyd der trouppen" in Oostenrijks Opper-Gelder, commissaris Petit te Roermond wordt belast met het uitbetalen van ronselpremies. De bekendmaking geeft een overzicht van de fysieke eigenschappen waaraan de recruten moeten voldoen.

Zijne Majesteit stelt deserteurs, die de dienst hebben verlaten voor de publicatie van onderhavig generaal pardon, mits zij onder de wapenen terugkeren tussen 1 januari en eind april 1785, in de gelegenheid zulks straffeloos te doen, tenzij ze zich ook nog aan andere zware misdrijven hebben schuldig gemaakt. Soldaten die zich in deze periode opnieuw aanmelden, maar die niet meer geschikt blijken voor de dienst, zullen vrijelijk in de Oostenrijkse Nederlanden mogen blijven. Voor het overige blijven de straffen van de militaire artikelbrieven van kracht.

Ter aanvulling van (?1782-09-14) wordt bepaald, dat herbergiers aan alle militairen die onderdak zoeken inzage van hun paspoort moeten vragen. Militairen zonder paspoort moeten zij aanhouden en overdragen aan de rechterlijke officier ter plaatse, op straffe van als begunstiger van deserteurs te worden gestraft. De declaratie moet evenals (?1782-09-14) elk jaar twee weken na Pasen opnieuw worden gepubliceerd.

De verordening heeft betrekking op de inlichtingen die pastoors dienen te verstrekken aan aalmoezeniers, wanneer zij militairen in de echt verbinden of begraven. Naast de gebruikelijke aantekeningen in de parochieregisters moeten de pastoors van dergelijke zaken bericht geven aan de militaire veldpater van het district, of aan de "veld-cappellaen generael". Nalatigheid wordt gestraft met honderd gulden boete.

Apostolische notarissen en proto-notarissen, die zich in het toekomende nog van hun commissiebrieven willen blijven bedienen, moeten binnen één maand om 's keizers placet verzoeken. De raden-fiscaal worden belast met de vervolging van degenen die niet aan deze verplichting zullen hebben voldaan.

Het invoeren, lezen en laten lezen van de "Courier Politique et Litteraire" of "Courier de l'Europe" wordt verboden. Directeuren der posterijen en hun boden, alsmede boekverkopers, koffiehuishouders en herbergiers dienen zich strikt aan het verbod te houden. Onder couvert toegezonden exemplaren moeten worden ingeleverd bij de rechterlijke hoofdofficier ter plaatse.

(?1738-07-31_2), (?1745-06-12) en (?1749-07-26) ten vervolge, wordt bepaald dat alle onderofficieren en soldaten door de wachtpatrouilles ten plattelande moeten worden aangehouden ter controle van hun paspoorten of orders. In geval van voortvluchtigheid of gewelddadig verzet moet de alarmklok worden geluid. De aanhouding van weerspannige militairen mag geschieden "met open gewelt".

Ronselaars van vreemde herkomst zullen, indien het feit van hun uitheemsheid notoir is, door de militaire justitie summier worden berecht. Zij worden in dat geval aan de jurisdictie van de burgerlijke rechter onttrokken. Onderdanen van Zijne Majesteit die als ronselaar voor vreemde mogendheden optreden, zullen door de burgerlijke rechter summier en de plano worden berecht. Omdat de doodstraf aan ronselaars eerder uit overwegingen van staatsveiligheid wordt opgelegd dan als straf, moet het vonnis zo snel mogelijk ten uitvoer worden gelegd. Slechts de meest essentiële maatregelen moeten worden genomen om de dood van onschuldigen te vermijden.

Militairen, die tevens statenlid zijn, blijven in criminele zaken, al dan niet van militaire aard, onderworpen aan de jurisdictie van de militaire rechter. Indien zij schuldig worden bevonden aan een crimineel feit, dan moet de militaire rechter, alvorens het schuldig uit te spreken, bericht zenden aan de staten der provincie, zodat men het betreffende medelid kan royeren. In civiele zaken is het al dan niet gegoed zijn van een statenlid in een provincie het criterium om te kunnen bepalen of de burgerlijke dan wel de militaire rechter terzake bevoegd is. In provincies waar het statenlid gegoed is, is het oppertribunaal van de provincie bevoegd, zowel ten aanzien van reële actiën, als ten aanzien van de afwikkeling van sterfhuizen. Indien men beslag wil leggen op de gage van een militair-statenlid, dient men zich altijd te wenden tot de militaire rechter.

De verplichting om wetten op de gebruikelijke plaatsen te publiceren wordt uitgebreid met de verplichting ze ook in de parochiale en succursale kerken te laten publiceren door de pastoor of onderpastoor. Hen valt de taak toe de wetten des zondags van de preekstoel voor te lezen onder de (hoog-)mis en ze vervolgens aan te plakken in het portaal van de kerk. De plakkaten dienen daar twee weken te blijven hangen. Degene die ze voortijdig afscheurt riskeert driehonderd gulden boete. Ouders zijn in dezen aansprakelijk voor de misdragingen van hun kinderen. De pastoors moeten conform (? 1755-11-14) een relaas van publicatie overleveren aan de officier ter plaatse. Ook de jaarlijkse herpublicatie van wetten, voor zover in die wetten nadrukkelijk voorgeschreven, zal voortaan in de kerken geschieden. De rechterlijke officieren dienen de pastoor van de nodige exemplaren te voorzien.

De verordening behelst preventieve maatregelen tegen dreig- en brandbrieven, voor het geval de gewoonte dergelijke brieven te schrijven zou overwaaien uit het graafschap Horne. De ontvanger van zo'n brief moet zulks onmiddellijk bekend maken aan de rechterlijke officier ter plaatse, op straffe van duizend patakons boete. Het betalen van het in de brief ge0iste geld wordt met nogmaals eenzelfde boete gestraft. Een beloning van honderd patakons wordt uitgeloofd voor degene die een schrijver van brandbrieven aanbrengt. Terstond na elke dreigbrief moet de officier het bedreigde perceel laten taxeren, met het oog op de van overheidswege te betalen schadevergoeding bij een onverhoopt ge0ffectueerde bedreiging. De officieren dienen zich verder te reguleren naar een geheime instructie van gelijke datum.

Het uitvoerverbod van paarden zoals vervat in (?1784-11-24) wordt opgeheven.

Het recht van "beschut", "vernaerdering", of naasting, dat volgens GLS 3.3.1.12 na de verkoop toekomt aan naburen, hebbende huis of erf gelegen aanpalend aan het onroerend goed dat verkocht is, zal geen plaats vinden indien het te verkopen goed deel uitmaakt van het bezit der gesupprimeerde kloosters.

Zijne Majesteit verklaart dat de militaire rechter militairen, die zich schuldig hebben gemaakt aan commune en niet-militaire delicten, moeten overdragen aan de burgerlijke rechter. Ook personen die "inhabiel tot den dienst" zijn verklaard moeten worden overgedragen. Indien dergelijke personen na hun afkeuring opnieuw dienst trachten te nemen, kunnen zij wegens bedrog van de wervingsofficier door de burgerlijke rechter tot vijfentwintig jaar verbeterhuis worden veroordeeld.

Joseph II beperkt de vergaderingen der vrijmetselaars. In elke provincie van de Zuidelijke Nederlanden mag slechts een loge gevestigd zijn in de hoofdplaats. Indien de omvang van de loge daartoe aanleiding geeft, mogen nog een of twee ondergeschikte loges worden opgericht. De oversten der loges moeten elke drie maanden een ledenlijst overleggen aan de rechterlijke hoofdofficier ter plaatse, die men ook moet verwittigen van elke vergadering in de loge. De namen, rangen en graden die binnen de loge worden gebruikt hoeft men echter niet prijs te geven.

Onder verwijzing naar de edicten van 6 october 1531 (ROPBa 2.3.265) en van 22 juni 1598, de synoden van Keulen (1536), van Kamerijk (1550) en van Doornik (1589), wordt bepaald dat alle kermissen voortaan gelijktijdig gehouden zullen moeten worden op de tweede zondag na Pasen. Op straffe van tweehonderd patakons boete wordt het de pastoors verboden kermis te houden op de wijdingsdag van hun kerk.