Plakkaten

Hare Majesteit beveelt de naleving van de overeenkomst die op 14 october 1775 te Brussel is gesloten door De Neny, namens de Oostenrijkse Nederlanden en D'Adhemar, namens Frankrijk. Krachtens deze overeenkomst mogen oversten proosdijen, priorijen en andere reguliere beneficiën vergeven aan ordeleden van beide nationaliteiten, mits de collatie herroepbaar is. Om een beneficium voor het leven te kunnen verwerven, moet de begunstigde zich laten naturaliseren. Hij wordt daartoe gedurende zes maanden na het verwerven van een beneficium in de gelegenheid gesteld. Voor de verwerving van herroepbare beneficiën volstaat registratie ter griffie van het provinciaal hof, in welks ressort de proosdij gelegen is. Reguliere beneficia van een abdij, horend onder de ene mogendheid, maar gelegen in het gebied van de andere mogendheid, worden geacht wettig in de abdij te zijn geïncorporeerd. Alle wetten die met deze overeenkomst in strijd zijn worden afgeschaft.

Ten behoeve van de gezworen drukker van het Hof van Gelre wordt het aan anderen verboden om boeken, almanakken en dergelijke te verkopen op straffe van een boete van twaalf gulden Brabants voor de eerste overtreding. De opbrengst wordt gedeeld door Dionysius Mackay en de ontvanger der exploiten.

De verordening regelt de wijze waarop men zijn schade kan verhalen op rechters, die zich schuldig maken aan bedrog of plichtsverzuim.

(?1767-05-20) wordt opnieuw aangegaan voor de duur van tien jaar, ingaande per 20 mei 1777.

Jaarlijks dienen de scholieren een bijdrage te betalen in de bezoldiging van hun docenten, de zgn. Minervalia. Dit bedrag loopt op naar rato van het genoten onderricht. Voor externe leerlingen kan een hoger bedrag worden vastgesteld. Begaafde, doch armlastige leerlingen kunnen door tussenkomst van de "Commission royal des Études" ontheffing van het schoolgeld krijgen. De rector int en verdeelt de Minervalia. Voor leken en geestelijken geldt een afzonderlijke verdeelsleutel. De verordening dient op 1 october in werking te treden.

Het Eeuwig Edict van 12 juli 1611 (PV 2.753) en (?1754-03-06) ten vervolge, geeft Hare Majesteit voorschriften aan de pastoors en andere geestelijken met betrekking tot de formaliteiten die in acht genomen moeten worden bij de registratie van normale dopen, "versekeringe" (nooddopen), huwelijken en begrafenissen. Met ingang van januari 1780 moet elke pastoor een exemplaar van zijn in tweevoud bijgehouden registers opsturen naar het provinciaal hof. Zij ontvangen daarvoor een vergoeding "op den voet van den binne-kosten". De griffier verstrekt in februari een overzicht van de ingekomen registers aan de momber. Bij het indienen van de registers over 1779 moeten de pastoors een overzicht geven van de doop-, trouw- en begrafenisregisters die zij onder hun berusting hebben. Ook dekens van kapittels, aartspriesters en andere geestelijken met recht van begrafenis moeten zich aan deze verordening conformeren. Een exemplaar van de verordening moet in elke sacristie worden aangeplakt.

Hare Majesteit verbiedt de invoer, het lezen, laten lezen en distribueren van de Courier du Bas Rhin* en de Courier politique & litteraire of Courier de l'Europe**. Directeuren der posterijen, hun commiezen en bodes, boekverkopers, koffiehuishouders en herbergiers dienen zich op straffe van geldboete te onthouden van de verspreiding van deze periodieken. Insolvente overtreders riskeren arbitraire straffen. Onder couvert verzonden exemplaren moeten worden ingeleverd bij de raad-fiscaal van de provincie.

Degenen die door middel van bedreigingen trachten te voorkomen, dat de pacht wordt verhoogd, of dat de eigenaar zijn goederen aan een ander verpacht, zullen worden gegeseld en voor tien jaar verbannen. Indien zij bovendien hun bedreigingen effectueren, zullen zij worden gebrandmerkt en levenslang verbannen. Een beloning van tweehonderd gulden wordt uitgeloofd voor het aangeven van delicten uit "cijnshaat".

De werking van een wet terzake van de huwelijksbeloften van militairen, die in 1756 is afgekondigd in de Duits-Oostenrijkse erflanden, wordt uitgebreid tot de Zuidelijke Nederlanden. Dientengevolge worden huwelijksbeloften, huwelijksovereenkomsten en dergelijke, door militairen zonder toestemming van hun oversten aangegaan, nietig verklaard. Geestelijke en militaire rechters mogen op dergelijke beloften en overeenkomsten geen acht slaan.

Kanselier en raden verbieden onder verwijzing naar (?1732-08-18) de uitoefening der geneeskunst door kwakzalvers en dergelijke, op straffe als in die verordening bedreigd. Eenderde deel van de boete komt ten profijte van de ontvanger der exploiten. De boeten zijn executabel krachtens deze verordening. Indien het een kwakzalver van buitenlandse origine betreft, kan beslag worden gelegd op diens goederen in het Overkwartier. Rechterlijke officieren, regenten en pastoors worden opgeroepen om de bevolking voor te lichten over de gevaren verbonden aan het consulteren van kwakzalvers.

Onder verwijzing naar (?1778-08-06) worden de geestelijken van het Overkwartier vermaand om hun doop-, trouw- en begrafenisregisters nauwkeurig bij te houden en daarbij gebruik te maken van bijgaande standaard-formulieren. Men dient speciaal aandacht te besteden aan de registratie van het overlijden van kinderen. Nalatigheid wordt gestraft met vijftig gulden boete. De verordening moet aan alle pastoors en oversten apart worden aangezegd.

Het gebruik van "arresten, die allenelijk tot fonderinge der jurisdictie in reële actiën ten laste der uytheemsche ... syn worden geplogen" wordt afgeschaft.

De onderdanen van Zijne Majesteit mogen zich ter verkrijging van huwelijksdispensaties niet langer wenden tot de Heilige Stoel of de nunciatuur. Zij moeten zich wenden tot hun ordinarius, op straffe van een boete van duizend gulden.

Alle religieuze gemeenschappen en kloosters in de Zuidelijke Nederlanden, die zijn onderworpen aan het gezag van buitenlandse generale oversten, worden daarvan losgemaakt. De kloosterlingen mogen niet langer gehoor geven aan mandementen van buitenlandse visitatoren, correctoren en andere kerkelijke commissarissen. De besluiten van buitenlandse congregaties hebben er geen gelding. Het edict schrijft de vorming van nationale congregaties voor aan ordes, die niet rechtstreeks onderworpen zijn aan het gezag der diocesane bisschoppen. Regels worden gegeven voor de inrichting van dergelijke congregaties. Er dienen vierjaarlijks generale vergaderingen te worden gehouden door elke congregatie, ter verkiezing van een visitator-generaal, vice-visitator en vier consultatores, die belast worden met de dagelijkse leiding van de congregatie. De aldus gevormde nationale congregaties worden voor wat de geestelijke discipline betreft gesteld onder de bisschoppelijke jurisdictie. De bisschoppen hebben inzage in de besluiten van de congregaties en mogen in overleg met de visitatoren de conventen visiteren. De oversten moeten zich richten naar de adviezen der bisschoppen; de provinciale hoven van justitie zullen de bisschoppen desgewenst bijstand verlenen. Indien er van een orde maar twee kloosters in de Nederlanden gelegen zijn, hoeven zij geen congregatie te vormen. Zij worden, evenals vrouwenconventen die geen deel uitmaken van een orde, rechtstreeks onder het gezag van de bisschop gesteld. De kloostergemeenschappen in de Zuidelijke Nederlanden mogen geen gelden overmaken naar het buitenland, op straffe van een boete van tienmaal het betaalde bedrag. Elke orde dient zich binnenlands te voorzien van de brevieren, missalen, koorboeken, regels en statuten die zij voor hun devoties behoeven, op straffe van tweeduizend guldens boete.

Aangezien ploegkouters een zeer effectief instrument voor inbrekers blijken te zijn, mogen boeren hun ploegen niet onbeheerd op het veld achterlaten, op straffe van een amende van drie ducatons. Zij moeten bovendien hun naam aanbrengen op hun ploeg.

De verordening heeft betrekking op de zeggenschap van de bisschoppen over kloosters, die conform (?1781-11-28) in congregaties verenigd zijn. Er worden voorschriften gegeven ten aanzien van de bevestiging van de verkozen oversten van de congregatie, de wijze waarop die oversten hun geestelijke bevoegdheden aan de bisschoppen ontlenen, en ten aanzien van de hiërarchieke weg waarlangs geestelijken zich tot hun bisschop kunnen richten. De bisschoppen dienen een afschrift te ontvangen van alle besluiten van de congregaties, voor zover zij de spiritualiteit of de discipline betreffen.

Het recht van medianaat, waarmee de plaatsen van raadsheer bij de provinciale hoven van justitie zijn belast, wordt met de helft verminderd.

Militairen, die door hun rechters schuldig worden bevonden aan desertie, zullen niet alleen hun terechte straf moeten ondergaan, maar bovendien ook nog gehouden zijn tot schadevergoeding aan hun regiment. De raden-fiscaal worden belast met het vorderen van de schadevergoeding, die executabel is krachtens het onderhavige edict. De revenuen moeten worden gestort in de Militaire Kas. Om dit schadeverhaal mogelijk te maken wordt het militairen verboden om zonder toestemming van hun regiment bij akte inter vivos te beschikken over hun goederen. Deserteurs worden beroofd van hun erfrecht. Het edict bedreigt straffen tegen het verbergen en helpen van deserteurs. Het hinderen van opsporingsdetachementen, het verwekken van oproer, of het verwonden van militairen wordt gestraft met de dood. Voor mindere delicten riskeert men tuchthuis of gevangenisstraf. Bloedverwanten die militairen verbergen kunnen echter met meer mildheid worden behandeld. Er worden straffen gesteld op het aankopen van de uitrusting van deserteurs en het verschaffen van burgerkleding. Deserteurs die worden opgebracht door de wachtpatrouilles ten plattelande, of worden overgeleverd door hun ouders, zullen in geen geval met de dood worden gestraft: hun wacht "een enckele kasteydinge van het regiment". De verordening vervangt alle oudere wetten terzake, met uitzondering van (?1738-07-31) en (?1749-07-26) voor zover die althans niet door de onderhavige verordening zijn gewijzigd en moet samen met die verordeningen jaarlijks binnen vijftien dagen na Pasen opnieuw worden gepubliceerd.

Zijne Majesteit beveelt de registratie van alle zeebrieven, verleend aan bestaande schepen, ten kantore van de Commissarissen van de Admiraliteit te Oostende, Brugge of Nieuwpoort. Ook de zeebrieven van nieuwe schepen moeten aldaar worden gevidimeerd. Zodra een schip wordt verkocht moeten de oude zeebrieven worden ingeleverd. Het niet voldoen aan deze verplichtingen, het vervalsen van zeebrieven, het varen onder de vlag der Zuidelijke Nederlanden met vreemde zeebrieven, verwisseling van zeebrieven en dergelijke delicten worden gestraft met boetes die tot zesduizend guldens kunnen oplopen.

De landvoogden verklaren dat lekebroeders niet het recht hebben zich te bemoeien met de keuze van de visitator, vice-visitators en consultatores die krachtens (?1781-11-28) aan het hoofd der nationale congregaties staan.

Het Hof van Gelre zal na het overlijden of vertrek van de zittende raden Van der Vekene en Van den Bergh en van secretaris Van Dunghen voortaan bestaan uit de kanselier, twee raden van wie er een tevens als raad-fiscaal zal fungeren en één griffier. Het Hof is bevoegd alle processen te behandelen in een kamer van drie rechters. Op verzoek van partijen en in fiscale zaken mag het Hof naar believen jurisconsulten assumeren. Voor grote revisies zal de regering evenveel buitenlandse adjuncten aanwijzen als er rechters zijn geweest in het oorspronkelijke proces.

Alle huizen en kloosters zullen bijdragen in de wacht die bij toerbeurt door de kwartieren der stad wordt vervuld. Vrijgesteld worden slechts degenen die te arm zijn om in persoon wachtdienst te doen, die dienst af te kopen of een remplaçant te stellen. De verordening regelt de wijze waarop de wachtdienst moet worden vervuld, het afkopen ervan en het stellen van remplaçanten. De burgerwacht bestaat uit tien man, de officier, onderofficier en tamboer inbegrepen. De wacht moet vierentwintig uur van te voren worden aangezegd. Wijzigingen in het reglement kunnen slechts met toestemming van het Hof van Gelre worden aangebracht.

Joseph II bepaalt dat onderofficieren en soldaten in dienst van vreemde mogendheden zich zonder speciale permissie niet mogen ophouden in de Oostenrijkse Nederlanden, op straffe als bedreigd in (?1751-05-11). Op deze algemene regel zijn drie uitzonderingen mogelijk. Indien de aangehouden buitenlandse militair een onderdaan blijkt te zijn van Zijne Majesteit, die zich in vreemde krijgsdienst heeft begeven, dan wacht hem bestraffing conform (?1738-07-31_1). Indien het een deserteur blijkt te zijn uit het leger van een der mogendheden, waarmee een kartel tot uitlevering van deserteurs is gesloten, dan moet hij worden uitgeleverd. Indien het een gewone militair betreft, dan moet hij worden overgedragen aan het Departement Militair, dat hem voor de keuze zal stellen tussen dienst nemen in de legers van Zijne Majesteit, of vervolgd worden krachtens (?1765-12-14). Nalatige rechterlijke officieren riskeren minimaal vijftig patakons boete.

De inkomsten van de in het kader van de strijd tegen de onnutte kloosters (?1783-03-17) opgeheven Trinitarissen en van de Broederschappen ter verlossing van de slaven dienen te vloeien in de "Casse der religie", die voortaan zal instaan voor het vrijkopen der bedoelde slaven, voor zover het althans onderdanen van Zijne Majesteit betreft. De verordening verplicht pastoors, kerkmeesters en ontvangers der broederschappen rekening en verantwoording af te leggen aan de Religiekas. Het collecteren voor de verlossing der slaven wordt verboden.

Gezouten vis mag, mits voorzien van een nationaal certificaat van herkomst en verpakt in tonnen voorzien van het merk van de visserij van Oostende en Nieuwpoort, vrijelijk worden vervoerd en verkocht binnen de Zuidelijke Nederlanden. Deze vis is niet langer onderworpen aan de "mynne"(recht van vis-mijn), stedelijke rechten, of de tussenkomst van enig corpus van visverkopers. Alle arresten, klachten en beletselen ter contrarie zijn nietig. Degenen die dergelijke middelen instellen zijn aansprakelijk voor schade en interessen.