Plakkaten

De bevolking wordt opgeroepen om door haar opgeraapte kanonskogels, die tijdens transport van Namen naar het_Overkwartier van de vrachtwagens gevallen zijn, in te leveren bij 's lands krijgsmagazijnen. Per teruggebrachte kogel van 24 pond wordt een beloning uitgekeerd van vijf stuivers. Het achterhouden ervan wordt gestraft met een boete van tien gulden per kogel. De verordening moet worden aangeslagen in alle plaatsen langs de route van het transport, voor zover gelegen binnen het grondgebied van Zijne Majesteit.

De commandant-generaal, markies van Bedmar, beveelt de naleving van het tractaat getekend te Brussel, 18 februari 1701, door de kwartiermeester-generaal G.P. Verboom, namens de landvoogd Maximiliaan Emanuel, en Chastenet de Puyssigur, namens de hertog van Boufflers, stadhouder-generaal vanwege de Franse koning in Vlaanderen en Henegouwen. Het verdrag bepaalt, dat deserteurs uit de legers van Frankrijk en Spanje en uit die van de keurvorsten van Keulen en Beieren moeten worden aangehouden door de contracterende mogendheden. De deserteurs zullen worden overgedragen aan de naburige commandant van het leger van herkomst, in ruil voor vergoeding van de onkosten en tegen uitbetaling van een beloning. Militairen die zich reeds voor het sluiten van dit verdrag hebben verbonden tot dienst in enig leger, anders dan dat van de eigen vorst, mogen in vreemde krijgsdienst blijven, mits die vorst mede tot de contracterende mogendheden behoort. Na 18 februari 1701 mag men slechts dienst nemen in het leger van de eigen vorst.

Graaf Coigny verbiedt de Franse militairen onder zijn bevel om de bevolking af te persen of te mishandelen, op straffe des doods. Diefstal van veldvruchten of het kappen van hout wordt ook met de dood gestraft. Militairen die de sabel trekken, zullen volgens de ordonnantiën van de Allerchristelijkste Majesteit worden gestraft. Militairen mogen geen levensmiddelen aankopen buiten de publieke markten om. Er wordt een avondklok ingesteld voor militairen. De handhaving van de nachtelijke orde wordt opgedragen aan de sergeanten van de wacht. Geschillen tussen burgers en militairen moeten worden voorgelegd aan de krijgscommissarissen.

Om redenen van militaire aard wordt het de bevolking van het_Overkwartier verboden paarden uit te voeren, op straffe van de verbeurte van leven en goed. Paarden mogen uitsluitend aan militairen van Zijne Majesteit worden verkocht en naar zijn landen worden vervoerd.

De landvoogd verklaart dat deserteurs uit de legers van de Franse koning dienst kunnen nemen onder de wapenen van Zijne Majesteit zonder risico van uitlevering, zelfs indien Franse en Spaanse troepen in hetzelfde kampement gelegerd zouden zijn. Deserteurs die binnen twee maanden van de dwalingen huns weegs terugkeren, of zich elders weer voor de dienst melden, genieten amnestie en generaal pardon.

Ter aanvulling van (? 1700-07-24) wordt bepaald dat alleen in Antwerpen, Bergen, Brugge, Brussel, Gent, Leuven, Mechelen en Namen lakenhallen zullen worden ingericht. Textielprodukten die voor een van deze steden bestemd zijn, zullen worden aangehouden totdat de markthal gereed is. Zodra de Raad van Financiën van de opening verwittigd is, zullen passavanten worden afgegeven voor de desbetreffende kantoren van licenten. Buiten de bedoelde markthallen is de verkoop van buitenlandse waren "en gros" of "en detail" niet geoorloofd.

Teneinde te vermijden dat grote hoeveelheden graan uit het buitenland in de Zuidelijke Nederlanden zouden worden gedumpt ten detrimente van de binnenlandse graanhandel, worden de invoerheffingen op graan tot nader order verdubbeld.

De landvoogd verklaart, dat inheemse produkten die, om elders binnen de Zuidelijke Nederlanden verkocht te kunnen worden, via buitenlandse jurisdicties moeten passeren -- en waarover derhalve in- en uitgaande rechten verschuldigd zouden zijn -- vrij van rechten zullen mogen passeren, mits de vervoerder een "passavant à caution" licht bij het vertrekkantoor. De borgsom zal worden terugbetaald op vertoon van het door het kantoor van aankomst gevidimeerde paspoort.

Naar aanleiding van de activiteiten van graanspeculanten, die met het oogmerk een kunstmatige graanschaarste te creëren en daardoor de prijs op te drijven, reeds een groot deel van het te velde staande gewas hebben opgekocht, worden dergelijke leveringscontracten nietig verklaard. Bovendien wordt een uitvoerverbod van graan ingesteld, alsmede de verplichting graan te verhandelen op de publieke markten, die louter binnen de ommuurde steden gehouden mogen worden. Men mag slechts zoveel graan aankopen als men voor eigen gebruik nodig heeft. Bakkers, brouwers en molenaars mogen slechts zoveel graan aankopen, dat zij hun normale produktie kunnen handhaven. Onder geen beding mogen zij met hun voorraden handel drijven. Graanspeculanten zullen als "bloetsuypers van het arme volck" worden gegeseld en levenslang verbannen. De stedelijke overheden moeten op marktdagen een der schepenen belasten met het toezicht op de naleving van de verordening.

Teneinde de eigen koophandel te begunstigen, worden de invoerrechten van knopen, kaarsen, leder, kant, schors, textiel, ijzer, handschoenen, oliën en vetten sterk verhoogd, terwijl de uitvoerrechten sterk verlaagd worden.

Om de controle op het uitvoerverbod van graan (? 1698-09-30) te vereenvoudigen, wordt ook het vervoer binnen het_Overkwartier aan regels gebonden. Graan of meel mag niet worden vervoerd zonder paspoort, dat samenstelling, hoeveelheid, route en bestemming vermeldt.

In verband met de graanschaarste wordt het brouwen van bier van meer dan vier gulden Brabants per vat, exclusief accijns, verboden. Als grondstof mag men alleen gerst, boekweit en haver gebruiken, zonder bijmenging van tarwe of rogge. Overtreding van het verbod wordt gestraft met een boete, confiscatie van het bier, en het verbod om het beroep van brouwer uit te oefenen. Molenaars mogen geen melange van granen malen, afwijkend van de hier gegeven specificatie: zij riskeren eveneens een beroepsverbod.

Het is de eigenaars van tiendbare gronden niet geoorloofd gewassen buiten het tiendbare land te brengen met het oogmerk de tiendheer -- op de domeinen: Zijne Majesteit -- of de tiendpachter te benadelen. De verordening moet jaarlijks door de plaatselijke heer of de rechterlijke officier opnieuw worden gepubliceerd.

Het Hof van Gelre stelt een nieuwe koers vast voor Roermonds, Luiks en Brabants kopergeld om te voorkomen dat de bevolking van het_Overkwartier nadeel ondervindt van de door de centrale regering vastgestelde wisselkoersen (? 1698-01-09). Voor renten en schulden aangegaan voor 16 april 1698 blijft de oude koers van kracht.

Ten einde de doorvoerhandel te begunstigen, bepaalt de landvoogd dat bij wijze van transitorecht van manufacturen van zijde, goud, zilver, smyrna, wol, saai, linnen en katoen slechts 2,5% geheven zal worden, mits de formaliteiten zoals vastgelegd in de reglementen terzake strikt worden nageleefd.

Naar het voorbeeld van de in Spanje in 1684 en 1691 afgekondigde wetten, worden voorschriften uitgevaardigd om excessieve rouw tegen te gaan. Het plakkaat bepaalt de rouwkleding van personen en de stoffering van rouwkamers, kerken en begraafplaatsen. Ten aanzien van het koninklijk huis, de adel en de burgerij wordt bepaald tot welke graad van bloed- of aanverwantschap en in welke vorm men rouw mag aannemen voor een overledene. Het onrechtmatig gebruik van rouwkoetsen en omfloerste paarden wordt gestraft met een boete van honderd gulden en verbeurte van de koets.

De verordening voorziet in speciale maatregelen ter bestrijding van een bende straatschenders, brandstichters en "voetenbranders", die delen van Brabant en het_Overkwartier onveilig maken. De bandieten maken zich onherkenbaar door hun gezichten te verven. Teneinde zich met meer succes te weer te kunnen stellen tegen overvallers, wordt een systeem opgezet om meerdere dorpen tegelijkertijd te alarmeren. De plaatselijke justitie en met name de meier van Leuven, de markgraaf van het land van Rhijen, de grootbaljuw van Wals-Brabant en de rechterlijke officieren van het_Overkwartier, krijgen speciale bevoegdheden terzake van de berechting van deze "swartmaeckers". Een hoge beloning wordt uitgeloofd voor de aanhouding van de bendeleider, dood of levend.

Om een meer effectieve naleving te verzekeren van de bepalingen aangaande het periodiek onderhoud van wegen en waterlopen, zoals vervat in GLS 2.5.7.28-31 en (? 1673-06-26), worden de sancties verzwaard voor de officieren, die met het toezicht op de werkzaamheden zijn belast. Indien zij eventuele boeten niet binnen twee maanden innen, vervallen die geheel aan de ontvanger der exploiten. Elk voor- en najaar moeten zij een beëdigde verklaring opmaken, waaruit blijkt dat het onderhoud der wegen naar behoren is gebeurd. Elke daarna nog geconstateerde onvolkomenheid komt ze te staan op een boete van twaalf goudgulden.

Onder verwijzing naar (?1694-04-22) wordt toestemming gegeven in het_Overkwartier verbouwd graan uit te voeren naar de geallieerde gebieden, mits die gebieden niet grenzen aan door de vijand bezette gebieden. Het transport moet worden voorzien van paspoorten die hoeveelheid en bestemming van het graan duidelijk omschrijven. Binnen tien dagen na het transport moet op het kantoor van in- en uitgaande rechten een verklaring van de magistraat van de stad waar het graan is verkocht worden overgelegd, waaruit blijkt, dat inderdaad alle graan is aangekomen. De koper moet onder ede beloven het graan niet naar de vijand door te verkopen.

De bevoegdheid van de gedelegeerde rechters -- twee burgerlijke en één militaire -- die ingevolge (? 1691-12-29) een prijsgerecht vormen voor de confiscatie van paarden, wordt thans uitgebreid tot het beoordelen van de juistheid van de inbeslagname van granen, die in weerwil van de verschillende verboden (cf. (? 1692-11-03), (? 1692-12-16), (?1693-12-05), (? 1694-02-06)) naar Frankrijk dreigen te worden uitgevoerd.

De graanproduktie van de ambten Kriekenbeek en Erkelenz mag worden uitgevoerd naar Aken en Maastricht. Elk transport dient te zijn voorzien van een paspoort dat hoeveelheid en bestemming exact aangeeft. De verkopers dienen uit Maastricht of Aken gerechtelijke verklaringen mee terug te brengen omtrent de hoeveelheid die werkelijk is afgeleverd. Nalatigheid wordt gestraft naar de gestrengheid der plakkaten.

Militairen mogen geen kooplieden aanhouden om hun koopwaren te doorzoeken onder voorwendsel van de uitvoering van verordeningen aangaande de betaling van in- en uitgaande rechten of in- en uitvoerverboden. De verordening dient ook door de militaire officieren te worden gepubliceerd.

Indien men granen per schip vervoert, dient men bij het eerste kantoor van in- en uitgaande rechten een passavant aan te vragen, waarin gespecificeerd wordt welke plaats de lading als bestemming heeft. Het is verboden de lading onderweg geheel of gedeeltelijk te lossen. Zulks om ontduiking van (? 1692-11-03) tegen te gaan.

In verband met graanschaarste wordt het distilleren van spiritualiën verboden. Distilleerderijen dienen te worden gesloten. De eigenaren moeten onder ede verklaren dat zij hun inrichtingen niet zullen gebruiken. Alle octrooien en concessies worden ingetrokken. Bij controle aangetroffen clandestiene stokerijen zullen in beslag worden genomen. De lokale overheid dient zorg te dragen voor de registratie van de stokerijen.

De verordening behelst bepalingen terzake van de uitgifte van paspoorten aan militairen, de aansprakelijkheid van officieren voor het gedrag van hun ondergeschikten, en de wijze waarop schade door militairen aangericht via de intendant op de soldijbetalingen kan worden verhaald. Daarnaast geeft de verordening bepalingen aangaande de vervolging, aanhouding en berechting van militaire delinquenten en van bedelaars en vagebonden. Waarden en herbergiers mogen alleen vreemdelingen opnemen die voorzien zijn van paspoorten in de vereiste vorm. De verordening dient elke eerste zondag van de maand na de hoogmis te worden afgelezen.